فرمانداری نظامی

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

فرمانداری‌ نظامی

تشکیلات‌ امنیتی‌ پس‌ از کودتای‌ ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ش. درپی‌ این‌ کودتا و بازگشت‌ مجدد محمدرضا‌شاه‌ به‌ قدرت‌، حکومت نظامی‌ برقرار شد و تشکیلاتی‌ با عنوان‌ فرمانداری‌ نظامی‌ به‌وجود آمد که‌ وظیفۀ‌ تحکیم‌ پایه‌های‌ حکومت‌ کودتاچیان‌ و شناسایی‌ و سرکوب‌ مخالفان‌ کودتا را به‌عهده‌ داشت‌. سرتیپ‌ فرهاد دادستان‌ نخستین‌ فرماندار نظامی‌ تهران‌ بود. در اواخر سال‌ ۳۲ سرتیپ‌ تیمور بختیار، فرمانده‌ تیپ‌ دو زرهی‌، که‌ از عوامل‌ اصلی‌ کودتا بود، با حفظ‌ سِمت‌ به‌ فرمانداری‌ نظامی‌ تهران‌ منصوب‌ شد. بیشتر فعالیت‌های‌ تجسسی‌ و سرکوب‌گرانۀ‌ فرمانداری‌ نظامی‌ در دورۀ‌ بختیار صورت‌ گرفت‌. وی‌ پادگان‌ زرهی‌ تهران‌ را به‌ زندان‌ و شکنجه‌گاه‌ مخالفان‌ تبدیل‌ کرد و با استفاده‌ از افسران‌ رکن‌ دو ارتش‌ و تیپ‌ دو زرهی‌ به‌ شناسایی‌ و دستگیری‌ اعضای‌ سازمان‌ نظامی‌ حزب‌ توده‌ و دیگر شبکه‌های‌ مخفی‌ گروه‌های‌ سیاسی‌ پرداخت‌ و شخصاً در شکنجه‌ و قتل‌ شماری‌ از دستگیرشدگان شرکت داشت. در اوایل‌ سال‌ ۱۳۳۶ حکومت‌ نظامی‌ تهران‌ و برخی‌ دیگر از شهرها لغو شد و در همان‌ سال‌ فرمانداری‌ نظامی‌ تهران‌ جای‌ خود را به‌ سازمان‌ اطلاعات‌ و امنیت‌ کشور (ساواک‌) داد. تیمور بختیار نیز با درجۀ سرلشکری‌ به‌عنوان‌ نخستین‌ رئیس‌ ساواک‌ تعیین‌ شد.