قرا قوم
قَرا‌قوم
(یا: پسکی کاراکومی[۱]؛ به‌معنایِ ریگ سیاه) شنزاری به وسعت حدود ۳۱۰,۸۰۰ کیلومتر مربع. حدود ۹۰درصد از خاک جمهوری ترکمنستان را فراگرفته است؛ قراقوم در شرق دریای خزر[۲]، بین دریای آرال[۳] در شمال و مرز ایران در جنوب، واقع شده است. رود آمودریا[۴] آن را از صحرای قزل‌قوم[۵] جدا می‌کند. راه‌آهن ماورای خزر[۶] و کانال قراقوم، بزرگ‌ترین کانال آبیاری جهان، از میان آن می‌گذرند. این منطقه سرشار از ذخایر نفت، گاز و گوگرد است ـ که از همۀ آن‌ها بهره‌برداری می‌شود. دمای بیش از ۵۰ درجۀ سانتی‌گراد در این‌جا به‌ثبت رسیده است. ترکمن‌ها، که درصد کمی از ساکنان قراقوم را تشکیل می‌دهند، به پرورش گوسفند و شتر اشتغال دارند. بیش از ۶هزار حلقه چاه به همراه کانال قراقوم آب مورد نیاز منطقه را تأمین می‌کنند. عملیات احداث این کانال از ۱۹۵۴، به‌صورت مرحله‌ای آغاز شد و در آستانۀ دهۀ ۱۹۹۰ به‌پایان رسید. طول کانال مزبور ۱,۳۷۵ کیلومتر است و آب را به ترکمن‌باشی، در ساحل دریای خزر، منتقل می‌کند. ۱,۱۰۰ کیلومتر از بخش ابتدایی این کانال (از کرکی[۷] تا قازان‌جیق[۸]) روباز و بقیۀ آن سرپوشیده است. کانال قراقوم هر سال ۱۲.۹ کیلومتر مکعب آب از آمودریا دریافت می‌کند، یعنی حدود دَه درصد از کل منابع آب حوضۀ دریای آرال[۹]، و بزرگ‌ترین مصرف‌کنندۀ آب در منطقه است. این کانال آب ۳,۵۰۰,۰۰۰ هکتار زمین را تأمین و حدود ۱میلیون هکتار زمین کشاورزی را آبیاری می‌کند - که بخش عمدۀ آن زیر کشت پنبه است. قراقوم همچنین به صحرای کوچک‌تری در قزاقستان[۱۰] در نزدیکی دریاچۀ آرال اطلاق می‌شود.