لانه

لانه (nest)

لانه

محلی که پرنده یا جانوری دیگر برای نگهداری تخم‌ها، زمستان خوابی، و پناهگاه انتخاب می‌کند یا می‌سازد. لانه‌ها تفاوت‌های بسیار دارند و از گودی‌های نعلبکی‌مانندی در زمین، نظیر سوراخ خرگوش صحرایی، تا ساختاری بزرگ و پیچیده، نظیر توده‌ای با قطر چهار متر در لانۀ پرندگان مگاپود، را دربر می‌گیرند. پرندگانی که در گودی کوچکی روی زمین لانه می‌سازند، ازجمله پرستوی دریایی و سلیم‌ها (مرغ‌های باران)، تخم‌هایی می‌گذارند که مشابهت فراوانی با زمینه دارند و عموماً تشخیص داده نمی‌شوند. لانه‌ای با اندکی پیچیدگی عبارت از حفره‌ای است که پرندگانی نظیر چلچله رودخانه‌ای، ماهی‌خورک یا پافین اشغال می‌کنند. در بیشتر موارد، این لانه‌های زیرزمینی در حفراتی ساخته می‌شوند که خرگوش‌ها یا موش‌ها آن را ترک کرده‌اند. بسیاری از پرندگان و برخی از جانوران لانه‌های خود را در سوراخ درخت‌ها می‌سازند. توکان کرگدنی بورنئوی نر توکان ماده را هفته‌ها در لانه حبس می‌کند؛ تقریباً تا زمانی‌که جوجه‌ها آمادۀ ترک لانه باشند. لانه‌های گِلی خانوادۀ چلچله‌ها و پرندگان دیگر عمدتاً از گِل ساخته می‌شود و برخی از آن‌ها بیش از دو کیلوگرم وزن دارند. از جمله بی‌سلیقه‌ترین لانه‌ها که با مواد جمع‌آوری شده‌ای نظیر شاخه‌ها، برگ‌ها، توده‌های علفی یا مو درست می‌شود، لانۀ کبوتر جنگلی (گاوکبوتر) است که مواد سازندۀ لانه آن قدر سست متصل می‌شوند که تخم‌ها ازمیان آن‌ دیده می‌شوند. چلچله‌ها، چلچله‌های رودخانه‌ای، گنجشک‌ها، و مرغ‌های مگس‌خوار منازل را برای لانه‌سازی ترجیح می‌دهند. توکاها، سهره‌ها، و سینه‌سرخ درختچه‌ها و پرچین‌های بسیار سبز را ترجیح می‌دهند. بسیاری از گونه‌های پرندگان لانه‌هایی کاملاً اختصاصی می‌سازند. در میان ماهی‌ها، ماهی سه‌خاره، با نام علمی Gusterosteus aculeatus، و ماهی جنگجوی سیامی، با نام علمی Betta Splendens، ازجمله لانه‌سازان‌اند. لانۀ ماهی سه‌خاره، به کف رودخانه لنگر و از مواد جلبکی و دیگر گیاهان آبزی تشکیل می‌شود. این مواد با مادۀ مترشحه‌ای از کلیه‌های ماهی به‌هم می‌چسبند. لانۀ ماهی جنگجو حبابی شناور و لنگرشده به قطعه‌ای از مواد گیاهی است که فرد نر تخم‌ها را پس از جفت‌گیری به آن منتقل می‌کند. در میان حشرات، لانه‌سازان عبارت‌اند از حشرات اجتماعی، ازجمله مورچه‌ها زنبورهای عسل و زنبورهای معمولی. لانه یا کندوی برخی از آن‌ها، و نیز لانه‌های بزرگ موریانه‌ در نواحی حاره، حدود سه متر ارتفاع دارند. در پستانداران، موش خرمن‌بردار، با نام علمی Micromys minutus، و سنجاب قرمز، با نام علمی Sciurus Vulgaris، از لانه‌سازان‌اند. موش خرمن‌بردار لانه‌ای شبیه توپ از برگ علف‌های درهم رفته‌ای می‌سازد که عموماً همان گیاهی است که از آن تغذیه می‌کند. لانۀ سنجاب قرمز معمولاً در قاعدۀ شاخه‌ای بزرگ واقع است و متشکل از لایه‌ای از شاخه‌های کوچک، همراه لایه‌ای خزه یا قطعاتی از پوست درخت، است.

لانه‌های خوردنی. چندین گونه از باد‌خورکهای جنوب شرقی آسیا لانه‌هایی خوردنی می‌سازند. لانۀ خوراکی پرستویی با نام علمی Collocalia fuciphaga سفید و شفاف است و برای تهیه سوپ به‌کار می‌رود. این لانه مدت‌های مدید غذای لذیذی در چین بود. لانه‌هایی که از بزاق پرستو درست می‌شوند، ناخالصی کمی دارد. گونه‌های دیگر، نظیر Collocalia maxima، لانه‌ای سیاه‌رنگ شامل تعداد فراوانی پر می‌سازند که چندان مطلوب نیست. هردو گونه در غارهای تاریک زندگی می‌کنند و سیستم تشخیص موقعیت صوتی دارند که امکان حرکت در تاریکی را برای آن‌ها فراهم می‌کند. لانه‌ها در بالای دیوارها ساخته می‌شوند و افراد محلی با بالارفتن از نردبان‌های بامبو یا سکوهای طبیعی آن‌ها را جمع می‌کنند.

 

---