لوح و قلم
لوح و قلم (slate and stylus)
(ابزارهای نوشتن بریل[۱]) ابزاری برای نوشتن نابینایان. به بیان دقیقتر وسیلهای برای ملموسسازی نقطههایی است که بر حروف دلالت میکنند. لوح شامل دو صفحه است که روی هم قرار گرفته و با گیره بسته و محکم میشود. صفحۀ رو شامل جدول (سلول)هایی منظم با شش خانه (سوراخ) و صفحۀ زیر با همان جدولها اما مقعر (گود) میباشد. کاغذ بین دو صفحه قرار میگیرد. قلم، میلۀ نوکتیز با یک دسته است. سر آن از سوراخهای صفحۀ اول و کاغذ عبور داده میشود و در گودی صفحۀ دوم میایستد. نابینا با لامسه ابتدا سلول سپس سوراخ مورد نظر را پیدا کرده و نوک قلم را عبور میدهد. با این روش کاغذ ضخیم (کاغذ بریل) سوراخ شده و پشت آن بر اثر بیرونزدگی برجستگی پیدا میکند. بیرونزدگی به دلیل گودی صفحه زیرین است. هر سلول (جدول) 6 سوراخ دوستونه (هر ستون 3 سوراخ) دارد. عبور نوک قلم از سوراخ و کاغذ، صدایی تولید میکند و نابینا متوجه سوراخ شدن (نوشتن) میشود. پاککن، وسیلهای برای مسدود کردن سوراخ و رفع برجستگی به هنگام اشتباه، استفاده میشود. ابزارهای جدیدتری چون لوح و قلمهای کاملتر، ماشینتحریر دستی و همچنین وسایل الکترونیکی تحولی در نوشتن نابینایان ایجاد کردهاند.
انواع
لوح و قلم معرفی شده فقط در ادبیات و نوشتن کلمات و اعداد کاربرد دارد. اما نوشتافزارهایی برای ریاضیات، جبر و هندسه و دیگر علوم ساخته شده و نابینایان با استفاده از اینها میتوانند اعداد و نمادهای زبانی دیگر را برجسته و ملموسسازی کنند. لوح با جنسهای فلزی، پلاستیکی و چوبی عرضه شده؛ گیرۀ آن هم تنوع دارد. قلم از دو بخش میله و دسته ساخته شده، میلهها اغلب فلزی است، ولی میلههای پلاستیکی سخت و استخوانی هم هست. دسته با جنس و شکلهای مختلف گاه به اسمهای قارچی، زین اسبی و میخی شناخته میشوند. اندازۀ لوح هم متفاوت است. کاغذ بریل نسبت به کاغذ معمولی، ضخیم و متراکمتر است و بستهای یا رُلی عرضه میشود. کاغذ بستهای اغلب در اندازۀ آچهار[۲] در بازار در دسترس است. لوح مجازی برای آموزش والدین دانشآموز نابینا یا معلمان در دسترس است.