محمود عثمانی اول (۱۱۰۸ـ۱۱۶۸ق)
محمود عثمانی اول (۱۱۰۸ـ۱۱۶۸ق)
(یا: محمودخان غازی) بیست‌وچهارمین سلطان عثمانی (حک: ۱۱۴۳ـ۱۱۶۸ق/۱۷۳۰ـ۱۷۵۴م). پسر مصطفی دوم بود و پس از عمویش، احمد سوم، بهسلطنت رسید (۱۱۴۳ق) و در آغاز پادشاهی شورش پاترونا خلیل را سرکوب کرد و او را کشت. سپس با رهنمودهای ابراهیم متفرقه سیاست اصلاحات سنتی را پیش گرفت و با تأکید بر نوعی حکومت مطلقه میان جناح‌های دربار موازنه ایجاد کرد. بیشتر فرمانروایی محمود به نبرد با ایران، اتریش، و روسیه گذشت. نخستین رویارویی او با ایران با قرارداد صلحی خاتمه یافت (۱۱۴۵ق)، اما نادرشاه افشار در ۱۱۴۶ق عثمانی‌ها را شکست داد و سرزمین‌های واگذارشده به آنان را درنتیجۀ قرارداد صلح پس گرفت. در ۱۱۴۸ق روس‌ها با شکست نیروهای عثمانی آزوف را پس گرفتند. در ۱۱۴۹ اتریشی‌ها نیش را تصرف کردند و عثمانی‌ها در بازپس‌گیری آن‌جا اتریشی‌ها را در ۱۱۵۰ و ۱۱۵۱ق شکست دادند و دژهای مهم بلگراد، سمندریه و ایرسووا را گرفتند و در بلگراد با اتریش معاهدۀ صلح بستند (۱۱۵۱ق). سلطان محمود از ۱۱۵۶ تا ۱۱۵۹ق نبرد را با ایران از سر گرفت. نادرشاه افشار در ۱۱۵۸ق عثمانی‌ها را در مرادتپه شکست داد، اما چون در ادامه، پیروزیِ قطعی نصیب طرفین نشد، با بستن قرارداد صلحی مرزهای دو دولت همان مرزهای دشت زَهاب تعیین شد (۱۱۵۹ق). سال‌های پایانی سلطنت محمود دورۀ آرامش و صلح بود. در ۱۱۶۸ق درگذشت و پیکرش را در ینی‌جامع به‌‌خاک سپردند. پس از او برادرش، عثمان سوم، بهسلطنت رسید. محمود تحولات فرهنگی دورۀ لاله (لاله دوری) را استمرار بخشید و کارهای عمرانی چندی انجام داد. مشوق شاعران و نویسندگان بود و شعر نیز می‌سرود و «سبقت» تخلص می‌کرد.