مستظهر عباسی

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

مُستظهِر عباسی (۴۷۰ـ۵۱۲ق)

(ابوالعباس احمد معروف به المستظهِر بالله) بیست‌وهشتمین خلیفۀ عباسی (حک: ۴۸۷ـ۵۱۲ق). پسر مقتدی عباسی بود که بعد از فوت پدرش (۱۵ محرم ۴۸۷ق) با کمک عمیدالدوله بن جُهَیر، وزیر مقتدی، که از برکیارق و عزالملک، پسر نظام‌الملک و بعضی اشراف و علمای بغداد از‌جمله غزالی برای وی بیعت گرفته بود به حکومت رسید. دوران خلافت مستظهر، مصادف با جنگ‌های سلطان محمد و برکیارق سلجوقی و نیز فرزندان این حاکمان بر سر قدرت و تسلط بر بغداد بود. در طی این جنگ‌ها که از ۴۹۳ق تا ۵۱۱ق به‌کرات روی داد، هربار یکی از طرفین جنگ پس از پیروزی بر بغداد دست می‌یافت و نام او به دستور خلیفه در خطبه خوانده می‌شد. از حوادث مهم دیگری که در دوران مستظهر به وقوع پیوست، حملۀ صلیبیون به بلاد اسلام و تصرف بیت‌المقدس و کشتار مردم آن‌جا در مسجدالاقصی بود (۴۹۲ق). مستظهر را خلیفه‌ای نیکوسیرت، ملایم و دانشمند معرفی کرده‌اند که به واقع خلافت معنوی داشت و خلافت واقعی در دست حاکمان سلجوقی بود. وی حامی شاعران و عالمان بود به‌طوری که غزالی کتاب المستظهری (یا فی فضائح الباطنیه و فضائل‌المستظهریه) را به‌نام او نگاشت.