مصباح الانس

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

مِصْباحُ‌الْاُنْس

(یا: مصباح‌الأنس بین المعقول و المشهود فی شرح مفتاح غیب‌الجمع والوجود) کتابی در عرفان، در شرح مفتاح‌الغیب شیخ صدرالدین قونوی، تألیف شیخ محمد بن حمزۀ فنّاری. متن مفتاح، خود درشمار آثار موجز، و در عین حال فنّیِ عرفان قرار دارد، و از این‌رو، چندین شرح و حاشیه بر آن تنظیم شده است. در آن میان، مصباح‌الأنس نه‌تنها برترین شرح مفتاح که درشمار چند اثر عالی در تمامی حوزۀ عرفان اسلامی است. شاید بتوان گفت در تحریر مسائل علمیِ عرفان، کمتر همانندی دارد. این کتاب مفصّل، از چندین فصل، اصل، تتّمه و سؤال تشکیل شده، به‌ویژه بخشی به‌نام «التمهیدالجُملی»، که در سرآغاز آن قرار دارد، حاویِ‌ نفیس‌ترین و در عین‌حال مشکل‌ترین تحقیقاتِ عارفان است. مصباح، از زمانِ نگارش، مورد استقبال گسترده قرار گرفت، و در حوزۀ مرکزیِ‌ ایران، به‌همراه شرح فصوص قیصری و تمهیدالقواعد،‌ درشمارِ متونِ درسی عرفان نظری بوده است. از این‌رو، چندین حاشیه، نظیر حواشیِ آقا محمدرضا قمشه‌ای و آقا میرزا هاشم اشکوری، بر آن موجود است. این متن به‌صورت سنگی و حروفی به‌چاپ رسیده است. ترجمۀ آن نیز به قلم آقای محمد خواجوی، انتشار یافته است.