معیت

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

مَعیَّت

(به‌معنی هم‌بودی) در فلسفه، اصطلاحی در مقابل تقدّم و تأخر، با هم بودن دو شیء را گویند. این با هم بودن یا از نظر زمانی است، مانند وجود تعدادی از موجودات در یک زمان خاص، یا از نظر منطقی. با هم بودن منطقی خود بر چهار گونه است: ۱. معیت شرفی: تساوی دو شخص در یک فضیلت؛ ۲. معیت رتبه‌ای: تساوی دو شخص بر حسب مبدأ سنجش واحد، مانند معیت حسن و زید در انسان بودن، یا معیت دو مأموم نسبت به یک امام جماعت؛ ۳. معیت ذاتی: معیت اجزای مقوّم شیء، مانند جنس و فصل و مادّه و صورت؛ ۴. معیت عِلّی: عدم انفکاک علت تامه از معلول و بالعکس. در فلسفۀ الهی، خداوند چون پیوسته به ترجیح وجود ممکن‌الوجود ـ به‌حسب قیومیت ـ قیام دارد، همواره با معلول معیت دارد؛ این معیّت بالاترین نوع معیت است که از آن، با استفاده از تعبیر آیۀ قرآنی (۱۶،ق)، به «معیت وَریدی» تعبیر شده است.