مقبره سه گنبد

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

مقبره سه‌گنبد
نام فارسی مقبره سه‌گنبد
کشور ایران
استان آذربایجان غربی
نام‌های دیگر برج سه­‌گنبد
موقعیت نیم‌کیلومتری جنوب شرقی ارومیه
کاربری مذهبی
مشخصات معماری برجی مدور از سنگ و آجر به قطر 5 و ارتفاع 13 متر
زمان ساخت دوره‌ی سلجوقیان
مقبره سه‌گنبد
برج سه‌گنبد

مقبره‌ی سه­‌گنبد

 

(یا: برج سه­‌گنبد) برجی استوانه‌ای ‌شکل و آجری از دورۀ سلجوقی در نیم‌کیلومتری جنوب شرقی ارومیه. در وجه تسمیه‌­اش نوشته‌­اند که شاید گنبد کوچک‌تری بر فراز پوش خارجی گنبد وجود داشته و به همین دلیل به سه‌گنبد شهرت یافته است. بعضی آورده­‌اند که دو بنای دیگر در این منطقه وجود داشته (در چهریق و سلماس) که همراه با این بنا به سه گنبد معروف بوده­‌اند. شخصیت مدفون در بنا شناخته شده نیست. بعضی او را یکی از سرداران دوره­‌ی سلجوقی دانسته­‌اند. به نظر بعضی از باستان‌شناسان، این بنا از آتشکده‌های زردشتیان بوده که پس از حمله‌ی اعراب ویران و بعدها بازسازی شده است.

 

ویژگی‌های معماری

بنا، برجی مدور از سنگ و آجر (به قطر 5 و ارتفاع 13 متر) است که فضای داخلی آن ­قاعده‌­ی مربع دارد. همچنین، سردابی با سقف قوسی‌شکل دارد. نمای آن ساده است و تنها سردر آن تزئینات زیبایی شامل کتیبه‌ها، مقرنس‌ها و گره‌کاری‌هایی از سنگ دارد که درون قاب‌های مستطیل کار شده‌اند. قسمت­‌های پایینی برج تا ارتفاع حدود 6.3 متری با سنگ­‌های تراش­‌خورده­‌ی خاکستری پوشیده شده، اما بالاتر از آن، تمامی از آجرهای چهارگوش ساخته شده است. سردر ورودی تزیینات پرکار گره‌­سازی، مقرنس و سه کتیبه به خط کوفی دارد که بر انتهای آن تاریخ محرم 580ق درج شده است. این تزیینات همه از قطعات سنگ تراش‌­خورده ساخته شده‌­اند.

آندره_گدار در این باره می­‌نویسد: "با آن که در زمان احداث بنا استفاده از تزیین کاشی رایج بوده، در این بنا اثری از تزیین رنگی دیده نمی‌­شود." برج زیرزمینی سردابی با سقف قوسی‌شکل دارد که مدخل آن از زیر درگاه، ورودی اصلی بناست. اطراف این برج قبرهای تاریخی زیادی بوده که اکنون از بین رفته‌­اند.

مقبره‌­ی سه­‌گنبد در جنوب شرقی ارومیه، خیابان استاد برزگر قرار دارد. بنا در تاریخ 15 آذر 1314 به عنوان یکی از آثار ملی ایران ثبت شده است.

 

منابع