موسیقی مطربی
موسیقی مُطربی
امروزه، این اصطلاح اختصاصاً به موسیقی مطرب‌های روحوضی اطلاق می‌شود. در گذشته، اصطلاح مطرب برای نوع خاصی از موسیقی کاربرد نداشت و در معنای موسیقی‌دان به مفهوم عام کلمه به‌کار می‌رفت. احتمالاً، از اواخر دوران قاجار استادان موسیقی جدی برای متمایزکردن هنر خود از موسیقی‌دانانی که در موقعیت‌های جشن و سرور حضور می‌یافتند، از این اصطلاح استفاده کردند. با تغییر شکل دسته‌های مطربی دورۀ قاجار به دسته‌های مطربی روحوضی، این اصطلاح اساساً برای مشخص‌کردن موسیقی دسته‌های اخیر به‌کار گرفته شد. از کیفیت موسیقی مطربی قاجار اطلاع چندانی در دست نیست، اما می‌توان حدس زد که این موسیقی، در عین وفاداری به نظام موسیقی ایرانی، عمدتاً از اقسام سَبُک این موسیقی، یعنی تصنیف و رِنگ، بهره می‌گرفته است. همین حکم در مورد موسیقی مطربی روحوضی نیز صادق است. در ضمن، احتمالاً در هر دو مورد، موسیقی مطربی با سبک اجرای خاص از موسیقی جدی متمایز می‌شده است. رپرتوآر موسیقی مطربی واقعی، زیرمجموعۀ رپرتوآر موسیقی مطرب‌هاست؛ زیرا، دومی، علاوه‌بر موسیقی مطربی، انواع موسیقی، از ترانه‌های محلی، ترانه‌های رادیویی و پیش‌پرده‌ها گرفته تا ترانه‌های اندرونی، ترانه‌های کافه‌ای و غیره، را در سیر تحول روحوضی به مجموعه خود اضافه کرده است. اما رپرتوآر موسیقی مطربی، به رِنگ‌ها، تصنیف‌رِنگ‌ها، و ضربی‌ها (پاضربی‌ها)ی فکاهی محدود می‌شود. از‌جمله رِنگ‌ها و تصنیف‌رِنگ‌های مشهور این موسیقی است: رِنگ مئو (موو)، رِنگ مات (مجسمه)؛ رنگ لوده‌کردی؛ تصنیف رِنگ‌های باباکرم و مبارک‌باد. ضربی‌ها در‌اصل روی ملودی واحدی، عمدتاً در دستگاه همایون، و بر روی اشعار فکاهی خوانده می‌شدند. اصطلاح موسیقی مطربی برای مشخص‌کردن موسیقی مطرب‌های دوره‌گرد (لوطی‌ها) نیز به‌کار می‌رود.