موسیقی کردستان
موسیقی کردستان
کردستان به‌سبب گستردگی و تنوع انواع موسیقی و نیز قدمت برخی از انواع موسیقی، از مناطق مهم موسیقایی ایران است. موسیقی کردستان را از نظر قدمت تاریخی به دو گروه می‌توان تقسیم کرد که شامل دوره‌های باستانی و میانه است.
دورۀ باستانی. ریشه‌های این بخش متعلق به پیش از اسلام است. آوازهای هوره سیاچمانه، نمونه‌هایی از آوازهای بیت و حیران و برخی مقام‌های اجرا‌شده با سرنا و دوزله متعلق‌به این دوره‌اند. هوره منشأ شکل‌گیری بسیاری از فرم‌های آوازی دوره‌های گذشته است. بیت‌خوانان از مقام‌های آن با تغییر شکل مناسب در اجرای منظومه‌ها و حکایت‌های کردی بهره می‌گیرند و اجراکنندگان آوازهای چَپَله و بزمی‌گوش نیز در اجراهای خود از این آواز استفاده می‌کنند.
دورۀ میانه. بسیاری از نمونه‌های موسیقی کردی متعلق به این دوره‌اند. به این بخش از موسیقی کردی گاه عنوان گورانی داده می‌شود. ترانه‌ها و آهنگ‌های رقص غالباً متعلق به این دوره‌اند که با آواز، سرنا و دهل، دوزله و تمبک، شمشال (نی)، نرمه‌نای و گاه کمانچه و دایره و دف اجرا می‌شوند. این بخش گسترده‌ترین بخش از موسیقی کردستان است. بخش گسترده‌ای از موسیقی دورۀ میانه را موسیقی‌های رقص تشکیل می‌دهند. گریان، فتاح و فتاح‌پاشایی، چپی، سه‌جار، پشت‌پا، لبلان از مهم‌ترین مقام‌های رقص در کردستان به‌شمار می‌روند. موسیقی دراویش قادریه که با آواز، دف و تاس در خانقاه‌ها اجرا می‌شود، جزو موسیقی صوفیانه مذهبی این ناحیه است. دراویش نقشبندیه در خانقاه‌های خود کمتر از موسیقی بهره می‌جویند. لالایی‌ها، ترانه‌ها، مرثیه‌ها و آوازهای کار، بخش‌های دیگر موسیقی کردستان را تشکیل می‌دهند.