میبدی، میر حسین بن معین الدین ( ـ ۹۱۱/۹۱۰ ق)

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

مِیْبُدی، میر حسین بن مُعین‌الدین ( ـ ۹۱۱/۹۱۰ ق)
متکلم، صوفی، شارح و شاعر ایرانی. در میبد یزد به‌دنیا آمد و در شیراز در محضر درس جلال‌الدین دوانی به تحصیل پرداخت. پس از تکمیل علوم به قضاوت یزد رسید و سال‌ها تصدی این منصب را داشت. نثر فارسی و عربی را شیوا می‌نوشت و به فارسی شعر می‌سرود و در گفتن لغز و معما توانا بود. حکیمی مشائی بود، اما در شعر مذاق عرفانی داشت. آثار او به فارسی و عربی در منطق، حکمت، کلام و ادب است. سرانجام به‌جرم آن‌که فرمان ‌شاه‌اسماعیل را مبنی‌بر لعن خلیفگان سه‌گانه اجرا نکرد کشته شد. از آثارش: شرح‌الهدایة‌الاثیریه به عربی که در شرح هدایة‌الحکمۀ اثیرالدین ابهری است، بارها چاپ شده و از کتاب‌های رایج درسی حکمت درآمد و بعد از آن حواشی و شروح متعدد نیز بر آن نوشته شد؛ حاشیه بر طوالع‌الانوار قاضی بیضاوی به عربی؛ حاشیه بر تحریر اقلیدس خواجه نصیرالدین طوسی؛ شرح گلشن راز؛ جام گیتی‌نما به فارسی در حکمت الهی که ترجمه و در پاریس چاپ شده است؛ شرح کلمة‌العین نجم‌الدین دبیران؛ مرضی‌الرضی در شرح کافیۀ ابن حاجب؛ حاشیۀ آداب‌البحث؛ حاشیه بر شرح ملخص قاضی‌زادۀ رومی در هیئت؛ شرح شمسیه (چاپ در حاشیۀ میزان‌الانتظام در استانبول، ۱۳۲۷ق)؛ شرح دیوان (منسوب به) علی بن ابی‌طالب با مقدمه‌ای مشهور به فواتح سبع. این مقدمه گرچه به بسیاری از مباحث عرفان نظری اشاره کرده، اما بیشتر نشان‌دهندۀ جامعیت و وسعت علمی اوست تا تصوف او.