میدان مشق
میدان مشق
شمال غربی میدان توپخانه در تهران بود. از شرق به خیابان فردوسی، از غرب به خیابان قوام‌السلطنه (سی‌تیر)، از شمال به خیابان سرگرد سخایی و از جنوب به خیابان امام خمینی محدود می‌شد. اساس آن در دورۀ فتحعلی‌شاه قاجار ایجاد شده بود و یک سربازخانه داشت. در ۱۲۷۸ق و دورۀ ناصرالدین‌شاه، سربازخانه تخریب و یک میدان مربع شکل بزرگ احداث شده که هر ضلع آن ۴۰۰ متر بود و شانزده هکتار مساحت داشت. دورتادور آن تاق‌نماهای آجری و جلو آن‌ها نهر آب و درخت بید بود. سربازان در آن‌جا زیرنظر افسران روسی آموزش نظامی می‌دیدند و با توپ و تفنگ تمرین تیراندازی می‌کردند، از این‌رو به میدان مشق معروف شد. ناصرالدین‌شاه در بالاخانۀ سردر آن می‌نشست و تمرین و رژۀ سربازان را تماشا می‌کرد. هر روز ساعت دوازده ظهر و در ماه رمضان هنگام افطار و سحر، توپ بزرگ وسط میدان شلیک می‌شد. پس از گسترش شهر در ۱۲۸۴ق، میدان مشق جزئی از شهر شد. مراسم اعدام در میدان مشق اجرا می‌شد، که معروف‌ترین آن اعدام میرزا رضا کرمانی قاتل ناصرالدین‌شاه در ۱۳۱۴ق بود. قزاق‌خانه در شمال شرقی و مشرف به آن بود و هنگام به‌توپ بسته‌شدن مجلس در ۱۳۲۶ق، از میدان مشق به مجلس هدف‌گیری شد. در اعیاد ملی و مذهبی و مناسبت‌هایی مثل سرکوب شورش آذربایجان در ۱۳۰۱ش، در میدان مشق آتش‌بازی می‌شد. ماه‌های محرم و صفر در آن تکیه برپا می‌شد. تراموای اسبی تهران در آن‌جا ایستگاه داشت. در دورۀ وزارت جنگ رضاخان سردارسپه، پادگان‌های نظامی در خارج از شهر تشکیل شدند و میدان مشق تبدیل به باغ ملی و سردر آن تعویض شد و در دورۀ سلطنت او مجسمه‌اش در آن‌جا نصب شد. چند سال بعد در جای میدان مشق و باغ ملی، ساختمان‌های اداری نظیر وزارت امور خارجه، شهربانی کل کشور، وزارت جنگ و باشگاه افسران و بخشی از خیابان‌های سوم اسفند و قوام‌السلطنه ایجاد شد.