میرزا حبیب اصفهانی

میرزا حبیب اصفهانی (۱۲۵۰ـ ۱۳۱۵ق)

میرزا حبیب اصفهانی
زادروز	چهارمحال و بختیاری ۱۲۵۰ق
درگذشت	۱۳۱۵ق
ملیت	ایرانی
شغل و تخصص اصلی	نویسنده و شاعر
شغل و تخصص های دیگر	مترجم و متفکر
آثار	ترجمه داستان حاجی بابا (اثر جیمز موریه)
گروه مقاله	زبان شناسی و ترجمه

ادیب، نویسنده، شاعر، متفکّر و روشنفکر ایرانی. خانواده‌اش اهل قریۀ بن در چهارمحال و بختیاری بودند و حبیب در همان‌جا متولد شد. در اصفهان و تهران به تحصیل پرداخت. به بغداد رفت و چهار سال در آن‌جا فقه و اصول خواند و سپس به تهران مراجعت کرد. در تهران به افترای آن‌که در هجو محمدخان سپهسالار شعری گفته در تعقیب وی بودند که در ۱۲۸۳ق به عثمانی گریخت و در دارالسعادۀ عثمانی پناه گرفت. از آن زمان به مطالعه و تدریس پرداخت و از اعضای انجمن معارف آن‌جا بود. براثر افترای حاسدان و دشمنان از خدمت عزل شد و بعد از یک سال و نیم باز مورد لطف سلطان عثمانی قرار گرفت و به خدمت بازگشت. شعر می‌سرود و گاه در اوایل کار «دستان» تخلص می‌کرد. میرزا حبیب با شیخ احمد روحی و یارانش معاشر بود و در بیداری ایرانیان کوشش می‌کرد. وی بیشتر اوقات خود را در استانبول به تدریس زبان فارسی گذراند. او نخستین دستورزبان‌ فارسی را به‌نام دستور سخن نوشت. به زبان فرانسه نیز مسلّط بود. مهم‌ترین اثر میرزا حبیب اصفهانی ترجمۀ داستان حاجی‌بابا اثر جیمز موریه، نویسندۀ انگلیسی، بود که علاوه بر آن‌که ترجمه‌ای شیوا و خواندنی دارد، تأثیر فراوانی در تکوین داستان‌نویسی مدرن در ایران گذاشت. از این ترجمه چاپ‌هایی به کوشش محمدعلی جمال‌زاده و جعفر مدرّسی منتشر شده است. نسخۀ خطی از آن نیز در کتابخانۀ مجتبی مینوی موجود است. از دیگر آثار اوست: ترجمۀ رمان ژیل بلاس اثر لوساژ؛ خط و خطاطان؛ خلاصۀ راهنمای فارسی؛ رهبر فارسی؛ غرایب عقاید ملل؛ چاپ دیوان اطعمۀ ابواسحاق حلاج شیرازی؛ دیوان البسۀ نظام‌الدین محمود قاری یزدی؛ منتخبات عبید زاکانی؛ و ترجمۀ نمایش‌نامۀ مردم‌گریز اثر مولیر.