میرزا محمود مستوفی
| میرزا محمود مستوفی | |
|---|---|
| زادروز |
1253ق |
| درگذشت | 1316ق |
| ملیت | ایرانی |
| نام‌های دیگر | میرزا محمود مستوفی آشتیانی |
| شغل و تخصص اصلی | مستوفی (وزیر دارایی) |
| لقب | میرزا محمود قره |
| گروه مقاله | تاریخ ایران |
| خویشاوندان سرشناس | میرزا شفیع صاحب دیوان آشتیانی (پدر) |
| جوایز و افتخارات | اولین مجموعه‌دار اشیای عتیقه در ایران |
میرزا محمود مستوفی (1253- 1316ق)
(با نام کامل: میرزا محمود مستوفی آشتیانی، ملقب و معروف به: میرزا محمود قره) مستوفی (وزیر دارایی)، و اولین مجموعه‌دار اشیای عتیقه در ایران، پسر میرزا شفیع صاحب دیوان آشتیانی و از خاندان مستوفیان. پدرش میرزا شفیع، پسر آغاسی بیگ، در دستگاه عباس میرزا نایب‌السلطنه به تحقیقات دفتری پرداخت. پس از مدت کوتاهی دارای منصب و رتبه شد و با محمد شاه قاجار از تبریز به تهران آمد و به صاحب دیوان ملقب شد. در زمان محمد شاه و اوایل سلطنت ناصرالدین شاه، او از رجال سرشناس دولت بود. (متوفی 1272ش در تهران)
میرزا محمود در زمان حیات پدرش، وارد خدمت دولتی شد. پس از فوت او، از جمله مستوفیان گردید. او به واسطۀ اسلافش، شغل مستوفی را عهده‌دار شد. مدتی حسابدار مالیات نطنز، دماوند و فیروزکوه بود. میرزا محمود به علت تیره بودن رنگ چهره‌اش به میرزا محمود قره (در زبان ترکی، قره به معنای سیاه) معروف بوده است. در 1288ق، با سمت استیفاء و حسابدار مالیات دولت عازم مشهد شد و سه سال آن‌جا به خدمت پرداخت. پس از بازگشت از خراسان، در 1291ق مستوفی محاسبات مالیات همدان شد. در 1300ق، مستوفی اول شد و به جای میرزا علی محمد خان به سمت استیفاء (حسابدار مالیات) خراسان منصوب شد و سال‌ها مستوفی خراسان بود. در 1310ق از استیفای خراسان معزول شد و میرزا فضل الله خان نوری مازندرانی منشی امین‌السلطان به جایش منصوب گردید.
او در جمع آوری اشیای قدیمی حریص بود. می‌توان گفت اولین مجموعه‌داری حرفه‌ای در ایران به ۱۷۰ سال قبل و زمان میرزا محمود مستوفی برمی‌گردد. در زمانی که مسئولیت حسابداری مالیات استان خراسان بر عهده‌اش بود، موزه‌ای از آثار قدیمی خود برپا کرد. منزلش در بافت قدیمی شهر آشتیان، از نظر معماری و زیبایی نقوش خود یک موزه به حساب می‌آمد. هر چند اکنون فقط ویرانه‌ای از آن به جا مانده و تنها سر در آن باقی است.