میکروتن

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

میکْروتُن (microtone)
(یا: کسرپرده) در موسیقی، هر گونه تقسیم‌بندی دقیقاً تعیین‌شدۀ اکتاو که کوچک‌تر از نیم‌پرده باشد. ربع پرده یکی از این تقسیم‌بندی‌هاست. نمونه‌هایی از ربع‌پرده را در بخش‌هایی می‌توان شنید، همچون تک‌نوازی ویولن کنسرتوی ویولن شمارۀ‌۲[۱] (۱۹۳۷ـ ۱۹۳۸) اثر بلا بارتوک[۲]، کنسرتوی مجلسی[۳] (۱۹۲۳ـ۱۹۲۵) اثر آلبان بِرگ[۴]، و کانتات قیافۀ مناسب برای ازدواج[۵] (۱۹۴۶، بازنگری ۱۹۵۰ـ۱۹۵۱) اثر پیِر بولز[۶]. آلوئیس هابا[۷]، آهنگ‌ساز چک، خولیان کاریلیو[۸]، آهنگ‌ساز مکزیکی، تقسیم‌بندی‌های کوچک‌تری را نیز در آثار خود به‌کار برده‌اند، و از ۱۹۸۴ کارل‌هاینتس اشتوکهاوزن[۹] نت‌نویسی‌هایی تا ۱۶/۱ پرده را نیز برای هورن باست و فلوت پدید آورد، که نمونۀ آن در Xi (۱۹۸۶) برای هورن باست دیده می‌شود. کسرپرده‌ها معمولاً بیانگر انواع زیرایی‌های (زیروبم‌های) موسیقی آکوستیک‌اند، به سختی نت‌نویسی می‌شوند و باید با دقت اجرا شوند، چون بیشتر سازها غیر از صدای آواز یا خانوادۀ ویولن به گونه‌ای طراحی شده‌اند که زیرایی‌های کوک‌شده را تولید می‌کنند، یا پرده‌ها (دستان‌ها) یا کلاویه‌های ثابت دارند. بااین حال کسرپرده‌ها اگر در مقابل یک واخوان نواخته شوند به‌منزلۀ فرکانس‌های ضرب شنیداری با وضوح بیشتری تشخیص داده می‌شوند. در مقابل، موسیقی الکترونیک گستردگی و دقت واقعاً بی‌حد و مرزی دارد که امکان خردکردن اکتاو را فراهم می‌سازد.

 


  1. Violin Concerto No 2
  2. Béla Bartók
  3. Chamber Concerto
  4. Alban Berg
  5. Le Visage nuptial/The Bridal Countenance
  6. Pierre Boulez
  7. Alois Hába
  8. Julián Carrillo
  9. Karlheinz Stockhausen