نصیریه
نُصَیریه
(نیز انصاریه؛ عَلَویه) از فرقه‌های غالی شیعی. پیروان محمد بن نُصیر نَمیری، پدیدآمده در میانۀ قرن سوم در عراق. ابن‌نُصیر از اصحاب امام دهم، حضرت علی النقی (ع) بود که برای او مقام الوهی و برای خویش پیامبری قایل شد و به‌همین سبب از سوی امام مورد لعن قرار گرفت. در منابع قدیمی نام آیین او را نَمیریه ذکر کرده‌اند، امّا از قرن ۵ق به‌بعد عنوان نصیریه متداول شد. پیروان این فرقه امروزه خود را عَلَوی می‌نامند و در سوریه (به‌ویژه در جبال‌الانصاریه که امروزه جبال‌العَلَویین نامیده می‌شود)، لبنان (به‌ویژه در مناطق نزدیک به مرز جنوبی سوریه) و نیز در ترکیه (انطاکیه و اسکندرون) پراکنده‌اند. جمعیت آنان امروزه در سوریه و لبنان بالغ‌بر ۲میلیون نفر است. تاریخ نصیریه چندان روشن نیست. ظاهراً در قرن ۵ق همراه با قدرت‌گرفتن اسماعیلیه در شام آنان نیز به قدرت رسیدند. مخالف اصلی آنان نیز اسماعیلیه بودند. بعد از شکست اسماعیلیه، سلاطین ایوبی و ممالیک مصری نخست با آنان از در دوستی درآمدند، ولی بعداً به‌شدت به سرکوب نصیریه پرداختند. ابن‌تیمیه آنان را کافر می‌دانست. در دورۀ حکومت عثمانی، نصیریه آزادی بیشتری یافتند، و در شمال سوریه و شهر حلب حکومتی نیمه‌مستقل تشکیل دادند. بعد از سقوط امپراتوری عثمانی، با تأسیس منطقۀ خودمختار علوی در کنار دو منطقۀ خودمختار دمشق و حلب، کشور سوریه پدید آمد. نصیریان که از این پس خود را علوی می‌نامیدند در تاریخ جدید سوریه همواره نقشی مؤثر و فعال داشته‌اند. حافظ اسد و خاندان او از همین فرقه‌اند. عقاید نصیریه تلفیقی از عقاید شیعه، مسیحیت و آیین‌های ایران باستان است. آنان خدا را ذاتی یگانه، ولی مرکب از سه اصل لایتجزای «معنی»، «اسم» و «باب» می‌دانند. این سه اصل در وجود انبیاء و اولیاء متجلی شده ازجمله در هابیل، شیث، یوسف و سرانجام یکسره در پیامبر اسلام (ص)، علی (ع) و سلمان تجسم یافته است. این تثلیث نزد آنان به حروف «عمس» (ع=علی، م=محمد، س=سلمان) شهرت دارد. اعیاد مهم نصیریه عید غدیر، عید فراش (شبی که پیامبر (ص) از مکه به مدینه هجرت کرد و علی (ع) در بستر او خوابید)، عید یوم‌الکساء (روز نازل‌شدن حدیث کساء دربارۀ اهل بیت) و نوروز و مهرگان است. فقه نصیریه همان فقه جعفری است. نیز ← علویه؛ غُلات