نقد عقل عملی
نقدِ عقلِِ عملی
کتابی فلسفی از ایمانوئل کانت، منتشر شده به آلمانی در ۱۷۸۸. کانت در مهم‌ترین اثرش، نقد عقل محض، به امکان وجود مابعدالطبیعه‌ای مربوط به آداب و اخلاق پرداخت و برای معرفی این مابعدالطبیعه، نقد عقل عملی را نوشت، اما روش تحقیق خود را معکوس کرد. در این کتاب آزادی به‌عنوان دلیل وجودی اخلاق جست‌وجو شده است. به عبارتی، قانون اخلاقی تابع اندیشۀ آزادی است و بنابراین، عقل محض فی‌نفسه عملی است، زیرا اندیشۀ عقلانی آزادی فی‌نفسه تعیین‌کنندۀ زندگی اخلاقی است و واقعیت آن را ثابت می‌کند. این کتاب نیز همچون دیگر اثر کانت شامل نظریۀ عناصر و روش‌شناسی است، و نظریۀ عناصر آن فقط به «تحلیل» و «جدل» تقسیم می‌شود. کانت پس از طرح این مباحث، به مفهوم متعلق عقل محض عملی، یعنی نتیجۀ احتمالی آزادی از نظر اخلاقی (خیر یا شر) پرداخته، و بخش بعدی کتاب را به تحلیل محرکات عقل عملی یا انگیزۀ تعیین‌کننده و ذهنی ارادۀ اخلاقی اختصاص داده است. نقد عقل عملی که دومین اثر اساسی کانت است، بر تمام اندیشۀ فلسفی پس از خود تأثیری ژرف نهاد. این اثر مسائل اخلاقی را بر دیدگاهی کاملاً نو بنا کرد، علم اخلاق را از ابتذال جزمی آن بیرون کشید و بر آن داشت تا به‌شیوه‌ای عقلانی و منظم دربارۀ اخلاق بیندیشد، و نیز باعث برانگیختن مباحثه‌های شدیدی میان پیروان مذاهب اصالت صورت، اصالت شخصیت انسانی، اصالت معنی، و پدیدارشناسان شد.