نوح سامانی دوم
نوح سامانی دوم (۳۵۳ـ۳۸۷ق)
(یا: ابوالقاسم نوح بن منصور سامانی) ملقب به امیررَضی، هفتمین امیر (حک: ۳۶۶ـ۳۸۷ق) سلسلۀ سامانیان. پس از منصور اوَل در سن ۱۳سالگی به امارت رسید و طائع، خلیفۀ عباسی برای او فرمان حکومت فرستاد و مادرش، کفالت وی را عهده‌دار شد. حسام‌الدوله تاش حاجب بزرگ، و فائق خاصه، زمام کارها را به‌دست گرفتند و ابوالحسن سیمجور در مقام سپهسالاری باقی ماند و ابوالحسین عُتبی به وزارت رسید و کارها سامان یافت. عُتبی در ۳۷۱ق ابوالحسن سیمجور را برکنار کرد و مقام وی را به تاش داد. اما سال بعد ابوالحسن سیمجور با همدستی فائق، عتبی را به‌‌قتل رساند. چندی بعد، عبدالله بن محمد بن عُزَیر به وزارت امیر نوح رسید و تاش را عزل کرد و ابوالحسن سیمجور را بار دیگر مقام سپهسالاری داد. تاش عصیان کرد و به‌یاری فخرالدولۀ دیلمی، نیشابور را گرفت، اما مادر امیر نوح و ابن‌عزیر وزیر در عزل او پای فشردند و ابوالحسن سیمجور در نبردی دیگر نیشابور را باز پس گرفت و تاش در ۳۷۷ق در گرگان درگذشت. ابوعلی سیمجور، پسر و جانشین ابوالحسن سیمجور، عملاً فرمانروای مستقل خراسان گشت و سلطۀ امیر به نواحی بخارا و سمرقند محدود گردید. فائق که نتوانسته بود به حکومت و سپهسالاری خراسان دست یابد، پس از یک چند جنگ و نزاع با ابوعلی سیمجور، بغراخان را به تصرف بخارا برانگیخت. ابوعلی سیمجور نیز روابط دوستانه‌ای با بغراخان برقرار کرد و بغراخان در ۳۸۲ق یا ۳۸۳ق بر سمرقند و بخارا مستولی شد و عبدالعزیز سامانی را به‌‌جای امیر نوح که به آمویه گریخته بود، به امارت برداشت و سپس روانۀ ترکستان شد، اما در سمرقند درگذشت. نوح به بخارا بازگشت و کنترل اوضاع را به‌دست گرفت و برای دفع ابوعلی سیمجور و فائق، که با وی دست اتحاد داده بود، سبکتکین و پسرش محمود غزنوی را از غزنه فراخواند. آنان فتنۀ این دو سردار یاغی را فرونشاندند. نوح بن منصور در رجب ۳۸۷ق پس از یک دوره بیماری سخت درگذشت.