نیکوماخوس گراسایی
نیکوماخوسِ گِراسایی (ح ۱۰۰م)(Nicomachus of Gerasa)
(در مآخذ اسلامی نیقوماخوس) فیلسوف و ریاضیدان نوفیثاغورسی[۱]. در گراسا به‌دنیا آمد. رسالۀ پرنفوذ مقدمۀ حساب[۲] را دربارۀ نظریۀ اعداد نوشت که نزدیک به ۱۰۰۰ سال کتاب مرجع به‌شمار می‌رفت. این اثر نظریۀ مقدماتی و خواص اعداد را بیان می‌کند و قدیم‌ترین جدول ضرب یونانیِ شناخته‌شده را دربر‌می‌گیرد. ترجمه‌ای از آن به لاتینی از لوکیوس آپولیوس[۳] (ح ۱۲۴ـ۱۷۰م) مفقود شده، ولی ترجمۀ دیگری به قلم آنکیوس بوئتیوس[۴] (ح ۴۷۰ـ ۵۲۸م) باقی مانده و تا دورۀ رنسانس تدریس می‌شده است. دست‌نامۀ هارمونی[۵] دربارۀ نظریۀ فیثاغورسی موسیقی و الهیات اعداد[۶] دربارۀ خواص رمزی عددها، که فقط بخش‌‌هایی از آن برجای مانده، از دیگر تألیفات نیکوماخوس است.