هوم

هوم
(به سانسکریت: سوم، سوما) گیاهی که آریاییان باستان از جوشاندۀ عصارۀ آن نوشابه‌ای سکرآور، به نام همین گیاه، فراهم می‌آوردند. هوم نوشابه‌ای مقدس و آیینی بود که روحانیان به هنگام اجرای مراسم دینی از آن می‌نوشیدند. زردشت نوشیدن هوم را ممنوع کرد، اما ایرانیان رفته‌رفته به سنت گذشته بازگشتند و آن را در آیین‌های دینی خود گنجاندند. حتی در اَوستای متأخر يشتي به نام «هوم یشت» پدید آمد. در ادب پهلوی نیز، هوم جایگاهی ویژه دارد. در هند نیز سوم (هوم) مقدس بود و به باور هندیان باستان ایندرا (رب‌النوع رعد) از این سکر می‌آشامید و پس از آن هیچ نیرویی تاب ایستادگی در برابر او را نداشت. مراسم هوم از مهم‌ترین آیین‌های مزدیسنا است، که با آداب و شست‌وشوی مخصوص با سرود اوستا در مقابل مجمر آتش انجام می‌گیرد. پنج تا هفت ساقه از گیاه هوم با کمی آب زوهر (زَور) و ترکۀ انار در هاون با ترتیب معین فشرده می‌شود و به آن پَراهوم می‌گویند. هوم نام فرشتۀ موکل به فدیۀ هوم نیز هست. هومی که امروزه معروف است، نام گیاهی است زردرنگ، کوهستانی، دارای ساقۀ نرم و پرالیاف، که شیره‌ای سپید به رنگ شیر دارد و دارای مواد شیمیایی آتروپین و پزودو افدرین است. امّا هومی که در اوستا و سومایی که در آیین‌های هند باستان از آن سخن رفته است، به‌درستی شناخته شده نیست. در شاهنامۀ فردوسی، هوم زاهدی است نیکدل و نژاده، از تبار فریدون، که افراسیاب تورانی را در غاری بر بلندای کوهی به کمند گرفت و به کیکاوس و کیخسرو سپرد تا او را به کیفر رسانند.