وجیه الدین مسعود

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

وَجیهُ‌الدّین‌ مسعود ( ـ۷۴۵ق)

(یا: وجیه‌الدین مسعود باشتینی) دومین امیر سربداری (حک: ۷۳۸ـ۷۴۵ق)‌. پس‌ از کشته‌شدن،‌ برادرش‌، عبدالرزاق سربداری، به‌ فرمانروایی‌ رسید. وی‌ را مردی‌ نیکو خلق‌ و دلیر دانسته‌اند. مسعود توانست‌ به یاری شیخ حسن جوری شهرهای‌ نیشابور و جام‌ را تصرف‌ کند. وی‌ ارغون‌شاه‌ را شکست‌ داد و نیز با ۲هزار سپاهی بر سپاه‌ ۷۰هزار نفری‌ جانی‌ قربانی‌ مغول‌ پیروز‌ شد. مرید شیخ‌ حسن‌ جوری‌ بود و همراه‌ او به‌ جنگ‌ طَغا تیمورخان مغول‌ پادشاه خراسان و جرجان، رفت‌ و در کرانۀ‌ رود اَتْرَک‌ با سپاه‌ اندک‌ خود بر لشکریان‌ انبوه‌ او چیره‌ شد. مسعود همچنین‌، با متحد خود شیخ‌ حسن‌ جوری،‌ با معزالدین کَرت‌ (فرمانروای‌ جبال و هرات) جنگید. نخست‌ بر وی‌ پیروز شد ولی‌ بعد، به‌علت‌ کشته‌‌شدن‌ شیخ‌ حسن‌، شکست‌ خورد و به‌ سبزوار بازگشت‌ (۷۴۳ق). در این‌ زمان‌، بیشتر شهرهای‌ خراسان‌ به‌ تصرف‌ مسعود درآمده‌ بود. او در ۷۴۵ق برای‌ تصرف‌ فیروزکوه‌ و رستمدار عازم‌ آن‌ سرزمین‌ شد و آن‌جا را تصرف‌ کرد، ولی‌ در بازگشت‌ گرفتار شبیخون‌ سپاهیان‌ فرمانروای‌ رستمدار گردید و شکست‌ خورد و کشته‌ شد. حکومت‌ مسعود هفت سال‌ و چهار ماه‌ به‌ طول‌ کشید. گستردگی‌ قلمرو فرمانروایی‌ او را از سویی‌ از شهر جام‌ تا دامغان‌ و از سوی‌ دیگر از خَبوشان‌ تا تُرشیز (کاشمر کنونی‌) نوشته‌اند و کسانی‌ را که‌ پس‌ از او به‌ فرمانروایی‌ سربداران‌ رسیده‌اند، خدمتکاران‌ و دستیاران‌ وی‌ دانسته‌اند.