پندنامه انوشیروان

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

پَندنامۀ انوشیروان
(منسوب به: ابومحمد بدیع بن محمد بن محمود بلخی یا بدایعی محمد بن محمود بلخی) مثنوی‌ای در ۴۳۶ بیت. سراینده در این منظومه نخست جمله‌های پندآمیز منسوب به انوشیروان را آورده، سپس دو بیت در بیان معنی و دوبیتی دیگر در شرح آن جمله سروده است. برخی پژوهشگران در انتساب پندنامۀ انوشیروان به ابومحمد بدیع از شاعران نیمۀ دوم قرن ۴ق و هم‌روزگار ستایندۀ ابویحیی طاهر بن فضل چغانی تردید دارند، زیرا در نسخه‌ای از این منظومه که شارل شفر گرد آورده و با عنوان راحةالانسان در ۴۰۹ بیت در منتخبات فارسی (جلد یکم، پاریس، ۱۸۸۳) به چاپ رسانده، اشعاری در تضمین سخن عنصری دیده می‌شود. صاحب مجمع‌الفصحا سرایندۀ منظومه را بدایعی محمد از شعرای هم‌روزگار محمود غزنوی نامیده و بخشی از آن را آورده است. بنابراین، دور نیست که بدیع و بدایعی دو تن باشند و بدایعی سرایندۀ منظومه باشد، یا آن‌که بدیع بلخی عمری کمابیش دراز داشته و تا روزگار سلطان محمود عنصری می‌زیسته است. از سویی سراینده در مقدمۀ منثور منظومه از خود با نام شریف شاعر یاد کرده است و همین سخن برخی پژوهشگران را بدین گمان انداخته که وی شاید همان شریف مجلدی گرگانی باشد. پندنامۀ انوشیروان/ راحةالانسان، گذشته از چاپ شارل شفر، یک‌بار در مجلّۀ مهر و باری دیگر در شاعران بی‌دیوان به‌چاپ رسیده است. از این منظومه نسخه‌ای به نثر فارسی به‌نام ده‌بند از انوشیروان یا کلمات افسر کسری دردست است.