چاپ حروفی

چاپِ حروفی (letter press)
صنعت و گاه نیز هنر نقش‌کردن کلمات و تصاویر بر کاغذ، پارچه، پلاستیک، فلز، شیشه، چوب و نظایر آن. اکنون چاپ، فرآیندی است که برای انتقال نقش و تصویر با سرعت و حجم بالا به‌کار می‌رود، مانند چاپ کتاب، روزنامه، تمبر، اعلامیه، دیوارکوب‌ها (پوستر‌ها) و اخیراً نیز مدارهای چاپی. مجموع عملیاتی که متن خام را به اثر درخور انتشار مانند کتاب، روزنامه و جزوه تبدیل می‌کند، عبارت‌ است از تحویل‌گرفتن خبر، آماده‌سازی خبر، حروف‌چینی، صفحه‌آرایی، نمونه‌خوانی، بازبینی آخرین نمونه، تنظیم نهایی، لیتوگرافی، بازبینی نمونه اوزالید، عمل چاپ، تحویل‌دادن اثر چاپی. در این فرآیند، لیتوگرافی، فنی‌ترین مرحلۀ چاپ است که خود از چهار مرحله تشکیل شده است: تهیۀ فیلم، رتوش، مونتاژ، کپی (تهیه زینک). در فرآیند چاپ، حروف چاپی و چیدن آن از اهمیت خاصی برخوردار است. حروف چاپی از مؤلفه‌های دستگاه چاپ به‌شمار می‌رود که سبک‌های خاص دارد. از نمونه‌های رایج حروف چاپی حروف تایمز و بسکرویل است که از بدو ابداع چاپ، در قرن ۱۵، در اروپا طراحی شدند. جان بسکرویل و ادوارد جانستون ازجمله طراحان حروف انگلیسی‌اند. حروف چاپی، چه با خط فارسی و چه با خط‌های دیگر، انواع بسیاری دارد؛ انواع حروف چاپی در خط فارسی به شرح زیر است: حروف نازک که همان حروف معمولی است و برای استفاده در متن به‌کار می‌رود. حروف سیاه برای عنوان‌های اصلی و فرعی و نیز برجسته‌کردن کلمه استفاده می‌شود. حروف سایه‌دار یا حروف توخالی، برای عنوان نیز به‌کار می‌رود. حروف تزیینی بیشتر کاربرد هنری و تزیینی دارد. حروف‌‌چینی به دو شکل کلی صورت می‌گیرد: دستی و ماشینی. در روش دستی، حروف چاپی از آلیاژهای سرب، قلع و مس، در اندازه‌های مختلف ساخته می‌شدند و چاپخانه‌ها از آن استفاده می‌کردند، ولی اکنون این روش منسوخ شده است و حروف با دستگاه‌های دیگر به‌ویژه رایانه طراحی می‌شوند. واحد اندازه‌گیری حروف چاپی پوینت است و هر پوینت ۰.۳۷۶ میلی‌متر یا ۷۲/۱ اینچ است. ماشین‌های حروف‌چینی انواع بسیار دارد. معروف‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از ماشین مونوتایپ که تک‌چینی می‌کند؛ ماشین لاینوتایپ، که سطرچینی می‌کند؛ ماشین اینترتایپ، که شبیه ماشین قبلی است؛ ماشین فتوترونیک اینترتایپ، که علاوه بر مزایای ماشین قبلی، سرعت آن نیز بیشتر است؛ ماشین تحریر آی‌بی‌ام که برقی است و دقت بسیار دارد؛ و نیز ماشین‌های فیلم‌چینی یا تصویرچینی که خود انواع گوناگون دارند. مجهز‌ترین و کارآمدترین دستگاه‌های حروف‌چینی، دستگاه لاینوترون است که مؤسسات بزرگ انتشاراتی از آن استفاده می‌کنند. امروز، با پیشرفت‌های نظام رایانه‌ای در دستگاه‌های لاینوترون نیز تغییراتی ایجاد شده است. اکنون به‌جای نوار پانج از دیسکت استفاده می‌شود که بدین‌ترتیب سرعت چند برابر افزایش یافته است. چاپ دارای شیوه‌های ذیل است: برجسته، گود، مسطح، استنسیلی و عکاسی. قدیمی‌ترین روش چاپ، چاپ سنگی است که منسوخ شده است. امروزه چاپ افست، از انواع چاپ مسطح، کارآمدترین، سریع‌ترین و رایج‌ترین شیوۀ چاپ در جهان است.

---