چنی، دیک
| دیک چنی Dick Cheney | |
|---|---|
| زادروز |
نبراسکا 30 ژانویه ۱۹۴۱م |
| درگذشت | وایومینگ 3 نوامبر 2025م |
| ملیت | امریکایی |
| تحصیلات و محل تحصیل | دانشگاه وایومینگ در رشته علوم سیاسی |
| شغل و تخصص اصلی | سیاستمدار |
| سمت | معاون رییس جمهور امریکا، رییس ستاد ارتش (۱۹۷۵ـ۱۹۷۷)، وزیر دفاع ایالات متحده (۱۹۸۹ - ۱۹۹۳) |
| نام اصلی | ریچارد بروس چنی |
دیک چنی (نبراسکا 30 ژانویه ۱۹۴۱ - وایومینگ 3 نوامبر 2025م) Dick Cheney
(نام اصلی: ریچارد بروس چنی[۱]) سیاستمدار جمهوریخواه امریکایی، از ۲۰۰۱م معاون رئیسجمهور امریکا. در دورۀ ریاست جمهوری جرالد فورد[۲]، جوانترین رئیس ستاد ارتش (۱۹۷۵ـ۱۹۷۷م) و از ۱۹۷۹ تا ۱۹۸۹م عضو کنگره بود. از ۱۹۸۹ تا ۱۹۹۳م، در دولت جورج بوش پدر سمت وزیر دفاع ایالات متحده را داشت و در سال ۲۰۰۰م، در مقام شخصی باتجربه در امور فدرال و سیاست خارجی معاون جورج بوش پسر شد. چنی از محافظهکاران دست راستی تربیتشده در مکتب ریگان است و پیوندهایی شخصی با خانوادۀ بوش داشت. در دورۀ عضویت در کنگره پشتیبان کاهش چشمگیر مالیاتها، نیایش در مدارس، برنامۀ جنگ ستارگان[۳] و کمک ارتش به مخالفان حکومت ساندینیستی (کنتراها[۴]) در نیکاراگوئه بود، و در مخالفت با متمم حقوق برابر[۵]، برقراری دورۀ انتظار هفتروزه برای معاملۀ سلاحهای کمری، کمک مالی دولت فدرال به عمل سقط جنین، و وضع مجازاتهایی برضد حکومت هوادار جدایی نژادی در افریقای جنوبی رأی داد. در دورۀ تصدی وزارت دفاع، بر کاهش ۲۵درصدی نیروهای ارتش و تهاجم به پاناما (۱۹۸۹م) برای براندازی ژنرال مانوئل نوریئگا[۶] نظارت داشت، و به تشکیل ائتلاف بینالمللی موسوم به عملیات توفان صحرا[۷] برضد صدام حسین[۸] در جنگ ۱۹۹۱م خلیج فارس کمک کرد. چنی پس از حملات 11 سپتامبر از طراحان اصلی برنامۀ جنگ علیه تروریسم بود که از طریق جورج دبلیو بوش اجرایی شد. او بعدها در دورۀ ریاست جمهوری دونالد ترامپ از منتقدان سرسخت حزب جمهوریخواه شد.
چنی در لینکلن نبراسکا[۹] متولد شد و در جوانی به همراه خانوادۀ خود به وایومینگ[۱۰] نقل مکان کرد. در سال دوم دانشجویی، به سبب پایینبودن نمراتش از دانشگاه معتبر ییل[۱۱] اخراج شد ولی پس از دو سال فعالیتهای سیاسی در نواحی شمال مرکزی، در ۱۹۶۶م، از دانشگاه وایومینگ در رشتۀ علوم سیاسی فارغالتحصیل شد. از ۱۹۶۹م در دولتهای نیکسون[۱۲] و فورد منصبهای کماهمیتی داشت. در فاصلۀ ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۰م کارمند اجرایی بلندپایۀ شرکت هَلیبرتون[۱۳]، شرکتی ساختمانی و مهندسی واقع در تگزاس، بود که به صنایع نفت خدمترسانی میکرد.
چنی بر اثر عوارض بیماری ذاتالریه و بیماری قلبی و عروقی درگذشت.