کارلایل
کارْلایْل (شهر)(Carlisle)
شهر و مرکز اداری کامبریا[۱]، در شمال غربی انگلستان، کنار رود ایدن[۲]، در منتهی‌الیه غربی دیوار هادریانوس[۳]، به فاصلۀ ۱۴کیلومتری جنوب مرز اسکاتلند. جمعیت آن ۷۲,۴۰۰ نفر است (۱۹۹۱). مرکز مهم راه‌آهن و خدمات است. صنایع آن عبارت‌اند از علوم مهندسی، آبجوسازی و تولید پارچه، ماشین‌آلات کشاورزی، کالاهای فلزی، شیرینی، و فرآوری مواد غذایی. کارلایل ماندگاه[۴] رومی لوگووالیوم[۵] بود. این شهر دارای کلیسای جامع نورماندیایی و یک قلعۀ بازسازی‌شده از ۱۰۹۲م است. کلیسای جامع کارلایل در ۱۱۲۳م ساخته شد. کارلایل در زمینی پست و حاصل‌خیز قرار دارد که رود ایدن در شمال، پتریل[۶] در غرب، و کالدیو[۷] در شرق آن جاری‌اند. در دوران اشغالگری رومی‌ها، اقوام اسکاتلندی و پیکت‌ها[۸] بارها به شهر حمله کردند و دانمارکی‌‌ها نیز در قرن ۹ به این شهر ساکسونی هجوم بردند. اسکاتلندی‌ها از ۱۱۳۶ تا ۱۱۵۷م، کارلایل را اشغال کردند. در جنگ داخلی انگلستان[۹]، پس از محاصرۀ طولانی از ۱۶۴۴ تا ۱۶۴۵، شهر تسلیم اسکاتلندی‌ها شد. کارلایل بار دیگر در ۱۷۴۵ به تصرف آن‌ها درآمد. این شهر در طول تاریخ خود، مرکز پررونق داد‌وستد بود و در قرن ۱۹ به‌منزلۀ مرکز راه‌آهن توسعه یافت. کارلایل اکنون نیز مرکز مهم تجاری و مرکز خطوط راه‌آهن به‌شمار می‌رود و در مسیر اصلی راه‌آهن لندن به گلاسگو[۱۰] و ادینبورگ[۱۱] قرار دارد.