کاشانی، سید ابوالقاسم (تهران ۱۲۶۴ـ۱۳۴۰ش)
کاشانی، سیّد ابوالقاسم (تهران ۱۲۶۴ـ۱۳۴۰ش)
| سیّد ابوالقاسم کاشانی | |
|---|---|
| زادروز |
تهران 1264ش |
| درگذشت | 1340ش |
| ملیت | ایرانی |
| تحصیلات و محل تحصیل | درجۀ اجتهاد |
| شغل و تخصص اصلی | مجتهد و مبارز سیاسی |
| گروه مقاله | دین اسلام |
مجتهد و سیاستمدار مبارز ایرانی در دورۀ پهلوی. پس از فراگیری مقدمات علوم دینی نزد پدرش، سید مصطفی کاشانی، در ۱۳۱۳ق/۱۲۷۵ش برای ادامه تحصیل به نجف اشرف رفت و از درس استادانی چون آخوند خراسانی و حاجی میرزا حسین حاجی میرزا خلیل استفاده کرد و در ۲۵سالگی به درجۀ اجتهاد رسید. او برای مبارزات ضدانگلیسی در عراق در ۱۳۳۲ق سازمان زیرزمینی «جمعیت نهضت اسلامی» را تشکیل داد و تحت تعقیب قرار گرفت و مخفیانه به ایران آمد و در تهران ساکن شد (بهمن ۱۲۹۹ش). در ۱۳۰۴ش، در انتخابات مجلس مؤسسان شرکت کرد. پس از حملۀ متفقین به ایران در شهریور ۱۳۲۰ش، به اتهام همکاری با آلمان، دستگیر و ۲۸ ماه زندانی شد (خرداد ۱۳۲۳ش). پس از آن، بار دیگر به دستور احمد قوام زندانی شد، امّا در دی ۱۳۲۴ش، آزاد و نمایندۀ دورۀ پانزدهم مجلس شورا شد. در آبان ۱۳۲۷ش، عازم حج شد و با حسن‌البنا دیدار و گفت‌وگو کرد. در بهمن ۱۳۲۷ش، به اتهام شرکت در ترور شاه دستگیر و به لبنان تبعید شد. در فروردین ۱۳۲۹ش، مردم تهران وی را به نمایندگی دورۀ شانزدهم مجلس شورا انتخاب کردند و پس از شانزده ماه تبعید در میان استقبال مردم تهران، به کشور بازگشت. در تیر ۱۳۲۹ش، با انتصاب رزم‌آرا به نخست‌وزیری مخالفت کرد و آن را خدمت به انگلستان دانست. در اردیبهشت ۱۳۳۱ش، در حمایت از نخست‌وزیری دکتر مصدق، مردم را به اجتماع در بهارستان فراخواند. پس از استعفای ناگهانی دکتر مصدق در ۲۵ تیر ۱۳۳۱ش، و انتصاب احمد قوام به نخست‌وزیری، آیتالله کاشانی، قوام را تهدید به استعفا و سرنگونی دولت کرد. پس از بازگشت مجدد دکتر مصدق به قدرت، وی به برخی انتصابات و تقاضای اختیارات فوق‌العادۀ او اعتراض کرد و آن را ناقض قانون اساسی و خلاف مصلحت کشور دانست و به انحلال مجلس دورۀ هفدهم، شدیداً اعتراض کرد و آن را اقدامی «خلاف شرع مقدس اسلام» دانست و وی را «قدرت طلب» نامید. پس از این اعتراضات، مطبوعات و گروه‌های سیاسی طرفدار مصدق و حزب توده، تبلیغات فراوانی علیه او به‌‌راه انداختند که اعتراض گروه کثیری روحانیان را برانگیخت و به جدایی آن دو انجامید. در دی ۱۳۳۴ش، وی به اتهام شرکت در قتل رزم‌آرا دستگیر و محاکمه شد که پس از چندی با اعتراض آیتالله بروجردی از زندان آزاد شد. آخرین فعالیت سیاسی کاشانی انتقاد به فرمایشی‌بودن انتخابات مجلس بیستم بود (۱۳۳۹ش). کاشانی را پس از درگذشت در حرم حضرت عبدالعظیم به خاک سپردند.