گرفت

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

گِرِفْت (eclipse)

گِرِفْت
گِرِفْت

گذر یک جسم اخترشناختی از میان سایۀ جسمی دیگر. این اصطلاح معمولاً برای گرفت‌های خورشید[۱] و ماه[۲] یا کسوف و خسوف به‌کار می‌رود. خورشیدگرفتگی یا گرفت خورشیدی، که فقط هنگام ماه نو[۳] اتفاق می‌افتد، زمانی رخ می‌دهد که ماه بین زمین و خورشید قرار بگیرد. ماه جلوی پرتوهای خورشیدی را می‌گیرد و سایه‌ای بر روی سطح زمین می‌اندازد. ماه‌گرفتگی یا گرفت ماه[۴]، که فقط هنگام ماه بَدر[۵] اتفاق می‌افتد، زمانی روی می‌دهد که زمین بین ماه و خورشید قرار بگیرد. در این حالت زمین جلوی پرتوهای خورشید را می‌گیرد و بر ماه سایه می‌اندازد. هنگام گرفت کامل خورشید (کسوف کلی)[۶] می‌توان خرمن خورشید[۷] را دید. به‌نظر می‌رسد که ماه کاملاً قرص خورشید را پوشانده و روز تقریباً به شب تبدیل شده است. این تاریکی سایه[۸] نامیده می‌شود. گرفت کامل خورشید تا ۷.۵ دقیقه هم دوام دارد. هرساله ۲ تا ۵ گرفت خورشیدی رخ می‌دهد، اما هریک فقط در نواحی خاصی دیده می‌شود. طی بعضی از گرفت‌ها، آفتاب از اطراف لبۀ ماه به زمین می‌رسد. این وضعیت نیم‌سایه[۹] نام دارد. گرفت‌های ماه نیز ممکن است جزئی یا کامل باشند. گرفت کامل ماه تا ۱۰۰ دقیقه دوام دارد و حداکثر سه‌بار در سال اتفاق می‌افتد. اصطلاح گرفت را دربارۀ سایر اجسام، ازجمله برای گرفت قمرهای مشتری[۱۰] با مشتری نیز به‌کار می‌برند. گرفت یک ستاره با یکی از اجسام منظومۀ خورشیدی[۱۱] به استتار یا اختفا[۱۲] معروف است.

 


  1. solar eclipse
  2. lunar eclipse
  3. new moon
  4. lunar eclipse
  5. full moon
  6. total solar eclipse
  7. sun’s corona
  8. umbra
  9. penumbra
  10. Jupiter
  11. Solar System
  12. occultation