یا این یا آن
یا این یا آن (Enten-Eller)
کتابی فلسفی و حسبِ حال‌گونه آمیخته با فلسفۀ زندگی، نوشتۀ سورن آبه کی‌یرکِگور، به دانمارکی در ۱۸۴۳، با نام مستعار ویکتور ارمیتا. کتاب در دو بخش تدوین یافته است: بخش نخست (یا: اوراق الف) در باب نگرش زیباشناختی وجود، و بخش دوم (یا: اوراق ب) دربارۀ اخلاق است. مؤلف در اوراق الف، به‌کمک منطقی سرسخت اما تغزلی، می‌کوشد نظامی را بیابد که بتوان زندگی را بر مبانی زیباشناختی بنا کرد و نگرشی اصیل از زندگی و جهان به‌دست داد. در این بخش پس از هفت بحثِ زیباشناختی و سپس پرداختن به مطالعات و تحقیقات مختلفِ مربوط به نقد ادبی، یادداشت‌های روزانۀ یک اغواگر آمده است که بیانگر نگاه شاعرانه و روان‌شناسانۀ کی‌یرکگور به روابط عاشقانه است؛ یوهانس با ترفندهای ظریف و بی‌رحمانه، دختری به نام کوردلیا را به ابتذال بورژوایی ازدواج و تسلیم آزادانۀ خود به او، اغوا می‌کند و سرانجام ترکش می‌گوید. در اوراق ب، با دو نامه با عنوان‌های «مشروعیت زیباشناختی ازدواج» و «تعادل میان زیباشناسی و اخلاق در پرورش شخصیت»، و موعظۀ کشیش دهکده دربارۀ پیراستن اخلاق با اندیشۀ همواره خطاکاربودن در مقابل خداوند، اخلاق را در‌برابر زیبایی‌شنایی قرار داده است. یا این یا آن از مهم‌ترین و پرمعناترین آثار کی‌یرکگور بوده، و برای آشنایی با شخصیت و اندیشه‌های او اثری بسیار ارزشمند است.