یسن ها
یَسْنْ‌ها
(یا: یَسْنا) از بخش‌های پنجگانۀ اوستا و در زمرۀ متن‌های اوستای متأخر. واژۀ یَسْنْ به‌معنای «پرستش و نیایش» و از نظر اشتقاق لغوی با واژه‌های «جشن» و «ایزد» هم‌ریشه است. کتاب یسن‌ها مشتمل است بر دعاها و سرودهای دینی و از ۷۲ «ها» (=فصل) تشکیل شده و هر «ها» شامل بندهایی است. گاهان (شامل ۱۷ فصل) و يسن‌هاي هفت فصل در میان یسن‌ها قرار دارند. از این‌رو، در‌اصل، این بخش دربرگیرندۀ ۴۸ «ها» است. پارسیان یسنا را به دو بخش بزرگ تقسیم کرده‌اند: از یسن یک تا یسن ۲۷ و از یسن ۲۸ تا پایان. همۀ یَسْنْ‌ها را دو روحانی، با عنوان زوت و راسپی، در مراسم دنی یسنا (=یَزِش) می‌خوانند. در طول این مراسم، شیرۀ گیاه مقدس هوم فشرده می‌شود و با شیرِ دعاخوانده مخلوط می‌شود. مطالب یسن‌ها به‌طور کلی از این قرار است: یسن یک تا هشت شامل ذکر ایزدان و نثارهای تقدیم‌شده به آنان، یسن ۹ تا ۱۱، که «هوم‌یشت» نیز نامیده می‌شود، در توصیف شیرۀ گیاه هوم و ذکر اهمیت آن؛ یسن ۱۲ و ۱۳ شامل دعای اقرار به دین زردشتی؛ یسن ۱۴ تا ۱۸ مشتمل بر دعاهایی متضمن نام ایزدان؛ یسن ۱۹ تا ۲۱، که «بغان‌یشت» نام دارد، تفسیری است بر سه دعای معروف زردشتی: اَهُونَوَر، اشم وهو و ینگهه‌هاتام؛ یسن ۲۲ـ۲۶ مشتمل بر دعاهایی متضمن نام ایزدان؛ یسن ۲۷ شامل متن دعاهای سه‌گانۀ مذکور در بغان‌یشت؛ یسن ۲۸ تا ۳۴ مشتمل بر گاهان؛ یسن ۲۵ تا ۴۱ شامل یسنای هَپتنگهایتی؛ یسن ۴۲ در ستایش عناصری مانند هوم، شیر، گوشت که در آیین یسنا به‌کار می‌رود؛ یسن ۴۳ـ۵۱ مشتمل بر گاهان؛ یسن ۵۲ در ستایش اَشَه (=راستی)؛ یسن ۵۳ شامل گاهان؛ یسن ۵۴ مشتمل بر متن دعای آ ایریما ایشیو؛ یسن ۵۵ در ستایش گاهان، یسن ۵۶ شامل درخواست توجه از سوی ایزدان؛ یسن ۵۷، که «سروش‌یشت» نام دارد، در توصیف سروش، ایزد نظم و انضباط دینی؛ یسن ۵۸ در ستایش نماز؛ یسن ۵۹ تکرار دعاهای ۱۷ و ۲۶؛ یسن ۶۰ مشتمل بر یک سلسله دعا برای اقامتگاه‌های راست‌کاران؛ یسن ۶۱ در مدح دعای اَهُونَوَر، اَشِم وُهُو، یِنگهِه‌هاتام و آفرینگان دَهْمان؛ یسن ۶۲ در ستایش آتش؛ یسن ۶۳ تا ۶۹ مشتمل بر دعاهای آیین فراهم آوردن اب تقدیس‌شده؛ یسن ۷۰ تا ۷۲ مشتمل بر یک سلسله دعا. پورداود تمامی یَسْنْ‌ها را با نام یَسنا به زبان فارسی ترجمه کرده است.