آهن: تفاوت میان نسخه‌ها
Mohammadi1 (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Mohammadi1 (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (یک نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد) | |||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
[[File:10271400.jpg|thumb|سنگ آهن]]آهَن (iron)<br /> | [[File:10271400.jpg|thumb|سنگ آهن]]آهَن (iron)<br /> | ||
عنصری [[فلز]]<nowiki/>ی، به رنگ خاکستری نقره‌ای، چکش‌خوار، شکل‌پذیر و سخت، با نماد Fe، برگرفته از نام لاتینی آن، با [[عدد اتمی]]<ref>atomic number</ref> ۲۶، و [[جرم اتمی]]<ref>atomic mass</ref> نسبی ۵۵.۸۴۷. از لحاظ فراوانی چهارمین [[عنصر (شیمی)|عنصر]]<ref>element</ref> [[پوسته (زمین شناسی)|پوسته]]<ref>crust</ref> زمین و دومین فلز<ref>metal</ref> فراوان پس از [[آلومینیوم]]<ref>aluminium</ref> است. در رسوبات انباشته، به صورت سنگ‌های معدنی [[هماتیت]]<ref>hematite</ref> (Fe<sub>۲</sub>O<sub>۳</sub>)، سنگ معدن اسپاتیک<ref>spathic ore</ref> (FeCO<sub>۳</sub>) و [[منیتیت|مگنتیک]]<ref>magnetite</ref> (Fe<sub>۳</sub>O<sub>۴</sub>) یافت می‌شود. گاهی به شکل فلز آزاد<ref>free metal</ref>، و به ندرت به صورت تکه‌های آهن یا نیکل‌ـ‌آهن در [[شهاب سنگ|شهاب‌سنگ]]<ref>meteorite</ref>ها نیز یافت می‌شود. آهن فلزی فراوان و مفید، به شدت [[مغناطیس]]<ref>magnetism</ref>، و پایۀ [[آلیاژ]]<ref>alloy</ref> فولاد است. [[فولاد]]<ref>steel</ref> آلیاژی است که علاوه بر آهن، [[کربن]]<ref>carbon</ref> و فلزات دیگر نیز دارد (← [[چدن|چدن]]<ref>cast iron</ref>). آهن در تجهیزات الکتریکی، مغناطیس‌های دایم و [[الکترومغناطیس|الکترومغناطیس]]<ref>electromagnetism</ref>ها، هستۀ [[ترانسفورماتور|ترانسفورمر]]<ref>transformer</ref>ها، و در آمپلی‌فایرهای مغناطیسی به‌کار می‌رود. نکتۀ مهم دربارۀ آهن، اکسید شدن آن در هوای مرطوب (زنگ‌زدن<ref>rusting</ref>) است. در بدن انسان، آهن بخش اصلی [[هموگلوبین]]<ref>haemoglobin</ref> را تشکیل می‌دهد. در [[گلبول|گلبول]]<nowiki/>های قرمز [[خون]]<ref>blood</ref>، هموگلوبین [[اکسیژن]]<ref>oxygen</ref> را به همۀ نقاط بدن منتقل می‌کند. کمبود این عنصر در رژیم غذایی انسان منجر به نوعی [[کم خونی|کم‌خونی]]<ref>anaemia</ref> می‌شود. از [[عصر آهن]]<ref>Iron Age</ref> تاکنون، از این عنصر برای ساخت ابزار استفاده می‌کنند. | |||
واژۀ آیرون برگرفته از واژه‌ای آلمانی به معنای «قوی» است. | |||
نسخهٔ کنونی تا ۴ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۱۸:۲۸
آهَن (iron)
عنصری فلزی، به رنگ خاکستری نقره‌ای، چکش‌خوار، شکل‌پذیر و سخت، با نماد Fe، برگرفته از نام لاتینی آن، با عدد اتمی[۱] ۲۶، و جرم اتمی[۲] نسبی ۵۵.۸۴۷. از لحاظ فراوانی چهارمین عنصر[۳] پوسته[۴] زمین و دومین فلز[۵] فراوان پس از آلومینیوم[۶] است. در رسوبات انباشته، به صورت سنگ‌های معدنی هماتیت[۷] (Fe۲O۳)، سنگ معدن اسپاتیک[۸] (FeCO۳) و مگنتیک[۹] (Fe۳O۴) یافت می‌شود. گاهی به شکل فلز آزاد[۱۰]، و به ندرت به صورت تکه‌های آهن یا نیکل‌ـ‌آهن در شهاب‌سنگ[۱۱]ها نیز یافت می‌شود. آهن فلزی فراوان و مفید، به شدت مغناطیس[۱۲]، و پایۀ آلیاژ[۱۳] فولاد است. فولاد[۱۴] آلیاژی است که علاوه بر آهن، کربن[۱۵] و فلزات دیگر نیز دارد (← چدن[۱۶]). آهن در تجهیزات الکتریکی، مغناطیس‌های دایم و الکترومغناطیس[۱۷]ها، هستۀ ترانسفورمر[۱۸]ها، و در آمپلی‌فایرهای مغناطیسی به‌کار می‌رود. نکتۀ مهم دربارۀ آهن، اکسید شدن آن در هوای مرطوب (زنگ‌زدن[۱۹]) است. در بدن انسان، آهن بخش اصلی هموگلوبین[۲۰] را تشکیل می‌دهد. در گلبول‌های قرمز خون[۲۱]، هموگلوبین اکسیژن[۲۲] را به همۀ نقاط بدن منتقل می‌کند. کمبود این عنصر در رژیم غذایی انسان منجر به نوعی کم‌خونی[۲۳] می‌شود. از عصر آهن[۲۴] تاکنون، از این عنصر برای ساخت ابزار استفاده می‌کنند.
واژۀ آیرون برگرفته از واژه‌ای آلمانی به معنای «قوی» است.