پیانو
پیانو (piano)
(یا: پیانوفورته؛ در اصل فورته‌پیانو) سازی زهی. با چکش‌های نمدپوشی نواخته می‌شود و کلاویه‌های آن‌ها را به‌کار می‌اندازند. بدین‌ترتیب شکلی از دولسیمِر مکانیزه پدید می‌آید، که سازی کوبی است، نه مانند هارپسیکورد قدیمی‌تر که نوعی هارپ خودکار بود و سیم‌های آن با زخمه به‌صدا درمی‌آمدند. پیانو تمامی درجه‌های شدت و ضعف صدا را از آواهای نرم و آهسته (ایتالیایی پیانو) گرفته تا آواهای شدید و بلند (ایتالیایی فورته) می‌تواند تولید کند و علت نام‌گذاری آن نیز همین است. نخستین پیانو را بارتولومئو کریستوفوری[۱]، سازندۀ هارپسیکورد اهل پادوا[۲]، در ۱۷۰۴ ساخت و در ۱۷۰۹ عرضه کرد. در این ساز برای ایجاد کلاویه‌ای حساس به اشارۀ انگشتان، از مکانیسم بدیع و هوشمندانه‌ای استفاده شده بود. پیانو طی قرن ۱۸ تکامل گسترده‌ای یافت و تحسین و علاقۀ آهنگ‌سازان بسیاری را جلب کرد، هرچند نخستین رسیتال عمومی این ساز را در ۱۷۶۸ یوهان کریستیان باخ[۳] به‌اجرا درآورد. پیشرفت‌های بعدی در زمینۀ آوا و عملکرد کلاویه را پیانوسازانی همچون برادوود[۴]، اِرار[۵]، و گراف[۶] پدید آوردند، و همگام با آن گسترش سریع آثار منتشرشده برای این ساز را هایدن[۷]، بتهوون، شوبرت[۸] و دیگران شکل دادند که به پیدایش گراند پیانوی کنسرتی با قدرت صدادهی و هم‌نوایی بسیار زیاد و تولید انبوه پیانوهای دیواری کوچک‌تر برای استفادۀ خانگی منجر شد. همچنین، در نت‌نویسی موسیقی راهنمایی است برای اجرایی نرم و آرام که علامت آن P است.