آلنوش تریان
| آلنوش تریان Alenush Terian | |
|---|---|
| زادروز |
تهران ۱۸ آبان ۱۲۹۹ش |
| درگذشت | تهران ۱۵ اسفند ۱۳۸۹ش |
| محل زندگی | ایران |
| ملیت | ایرانی |
| تحصیلات و محل تحصیل | لیسانس از دانشگاه تهران (۱۳۲۶ش) - دکتری فیزیک دانشگاه سوربن (۱۳۳۵ش) |
| شغل و تخصص اصلی | فیزیک‌دان |
| گروه مقاله | فیزیک و مکانیک |
| خویشاوندان سرشناس | آرتو تریان (پدر)؛ وارتو تریان (مادر) |
| جوایز و افتخارات | لوح تقدیر از طرف مدیریت سازمان علوم و ستاره‌شناسی تهران، لوح تقدیر از طرف دانشکده فیزیک دانشگاه تهران، لوح تقدیر از طرف انجمن نجوم آماتوری ایران، لوح تقدیر از طرف مؤسسه‌ی ژئوفیزیک ایران (۱۳۸۵ش) |
آلنوش تریان (تهران ۱۸ آبان ۱۲۹۹ش - تهران ۱۵ اسفند ۱۳۸۹ش) Alenush Terian
(یا: آلنوش طریان) فیزیک‌دان ایرانی؛ مشهور به «مادر نجوم» ایران. از پدر و مادری تحصیل‌کرده و ارمنی‌تبار که از بزرگان تئاتر ایران بودند، زاده شد. پدرش آرتو تریان دانش‌آموخته‌ی رشته‌ی بازیگری از مسکو و پایه‌‌گذار دومین مرکز آموزشی هنرهای دراماتیک و نمایش در ایران بود و بخش‌هایی از شاهنامه را به زبان ارمنی برگردانده بود. مادرش وارتو تریان رشته‌ی ادبیات و هنر سخنوری را در سوئیس تحصیل کرده و نخستین زن ایرانی ارمنی است که شعرهای فارسی را دکلمه و در هنر نمایش نیز فعالیت می‌کرد.
آلنوش تحصیلاتش را در دبیرستان انوشیروان دادگر زرتشتیان گذراند. مدرک لیسانس خود را در سال ۱۳۲۶ش از دانشگاه تهران گرفت و همان‌جا به عنوان متصدی عملیات آزمایشگاهی دانشکده علوم استخدام شد. سپس درخواست بورس تحصیلی کرد ولی به دلیل زن بودن، با این درخواست موافقت نشد. او با خرج خانواده‌ی خود به دانشگاه سوربن رفت و سال ۱۳۳۵ش (۱۹۵۶ میلادی) از آن دانشگاه در رشته‌ی فیزیک مدرک دکترا گرفت. با وجود پیشنهاد استادی در دانشگاه سوربن، با هدف خدمت به کشورش به ایران بازگشت و در دانشگاه تهران به عنوان دانشیار ترمودینامیک منصوب شد. در سال ۱۳۳۸ش برای شرکت در بورسیه‌ی دولتی آلمان در مطالعه‌ی رصدخانه‌ی خورشیدی انتخاب شد و پس از چهارماه مطالعه به ایران بازگشت و در سال ۱۳۴۵ش نقش عمده‌ای را در بنیان‌گذاری نخستین رصدخانه‌ی فیزیک خورشیدی در ایران ایفا کرد.
وی در سال ۱۳۴۳ش به مقام استادی در دانشگاه تهران رسید و نخستین کسی بود که درس فیزیک ستاره‌ها (اخترفیزیک) را در ایران تدریس کرد. او به زبان‌های فارسی، ارمنی و فرانسوی مسلط بود و با ترکی و انگلیسی نیز آشنایی داشت. تریان بعد از ۳۰ سال تدریس، در سال ۱۳۵۸ش بازنشسته شد. او هرگز ازدواج نکرد و خانه‌اش را در جلفای نو اصفهان، وقف دانشجویانی که محل اسکان مناسبی نداشتند کرد و در اواخر عمر در «آسایشگاه سالمندان توحید» زندگی می‌کرد.
سمت‌ها:
جایگاه استادی دانشگاه تهران از سال ۱۳۴۳ش و ریاست گروه تحقیقات فیزیک خورشیدی دانشگاه تهران از نیمه‌ی دوم دهه‌ی 1340ش تا زمان بازنشستگی.
لوح‌های تقدیر اهدا شده به او:
نشان مسروپ ماشتوتس از طرف جاثلیق آرام کشیشیان
لوح تقدیر از طرف وزارت رفاه و تأمین اجتماعی، به مناسبت کسب عنوان پیشکسوت برجسته‌ی کشوری
لوح تقدیر از طرف مدیریت سازمان علوم و ستاره‌شناسی تهران
لوح سپاس از مدیر کل دفتر امور سالمندان
لوح تقدیر از طرف دانشکده فیزیک دانشگاه تهران
لوح تقدیر از طرف انجمن نجوم آماتوری ایران
لوح تقدیر سازمان بهزیستی کشور، به مناسبت روز جهانی سالمندان ۱۳۸۵ش
لوح تقدیر از طرف مؤسسه‌ی ژئوفیزیک ایران ۱۳۸۵ش
لوح تقدیر از طرف دفتر ریاست جمهوری ۱۳۸۵ش
لوح تقدیر از طرف انجمن خیریه‌ی بانوان ارمنی‌های تهران ۱۳۸۵ش
لوح یادبود از طرف انجمن فرهنگی بیستون ۱۳۸۸ش
دریافت عنوان پیشکسوت نمونه‌ی کشور ۱۳۸۸ش
لوح سپاس از طرف سازمان اسناد و کتابخانهٔ ملی ۱۳۸۹ش
لوح تقدیر از طرف مؤسسه ترجمه و تحقیق هور و انجمن خیریه‌ی بانوان ارمنی‌های تهران ۱۳۸۹ش