اسحاق خان مفخم‌الدوله

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

اسحاق خان مفخم‌الدوله (تبریز 1276 - 1358ق)

(ملقب به مفخم‌الدوله و پرنس، و معروف به سردار) وزیر مختار سفارت ایران در امریکا در دورۀ قاجار (از 1317ق)، پسر میرزا عبدالغنی پسر حاج حسنعلی خوئی. اسحاق خان معروف‌ترین فرد از طایفۀ قرائی و از بنیانگذاران شهرستان تربت حیدریه بود. پدرش در خدمت نجفقلی خان از امرای قراتاتار شبان و او خودش هم چوپان زاده‌ای بود که به علت سیاست و ذکاوتی که داشت، توانست پیشرفت کند و سرکردۀ جماعتی شود. او از طریق میرزا نجفقلی خان در سال 1300ق وارد وزارت خارجه شد و مدت‌ها در خاک عثمانی مشغول خدمت بود. در سایۀ لیاقت پدرش موفق شد در خدمت نجفقلی خان آن چنان ترقی و ارتقاء یابد که بعد از مدتی، جای او را هم بگیرد.

او در سفر اول مظفرالدین شاه به اروپا (1890م)، از جمله همراهانش بود و طی همان سفر به وزیر مختاری ایران در واشینگتن انتخاب شد. زمانی که در واشینگتن وزیر مختار بود، با دولت‌های شیلی و مکزیک عهدنامۀ تجاری منعقد کرد. او همچنین وزیر مختار سفارت ایران در اتریش (از 1322ق)، در روسیه (از 1326ق و مجدد از 1330ق)، و نیز در ایتالیا (از 1328ق) بود. زمانی که در اتریش وزیر مختار بود، لقب "پرنسی" دریافت کرد و جزو معدود افرادی بود که موفق به کسب این لقب شد. در دوران صدر اعظمی میرزا علی اصغر خان امین‌السلطان، منشی مخصوص و رئیس دفتر او بود و لقب "مفخم‌الدوله" گرفت. اسحاق خان در 1228ق خوانین خراسان را علیه محمد ولی میرزا، حاکم خراسان، شوراند و وارد مشهد شد و خودش را والی خواند. از آن پس، محمد ولی میرزا کینۀ شدیدی از او به دل گرفت و در نهایت، دستور داد اسحاق خان و پسرش را بکشند و نعش هر دو را در میدان ارک بیندازند.