صاغانی، محمد (ح ۲۹۰ـ ح ۳۶۰ق)

صاغانی، محمد (ح ۲۹۰ـ ح ۳۶۰ق)
ریاضی‌دان و منجم ایرانی. احتمالاً زادۀ صاغان، در حوالی مرو بود، اما همۀ عمر یا اواخر عمر خود را در ری گذراند. نخست ریاضی و مسائل اعداد را آموخت و پس از آن مسائل نجوم را فراگرفت و سرانجام به مطالعۀ فلسفه پرداخت. به‌همین سبب، ابوزید احمد بن سهل بلخی شرح کتاب السماء و العالم ارسطو را به نام او نوشت. خازن در به‌کاربردن آلات نجومی که خود می‌ساخت، مهارت داشت. بزرگانی چون ابوریحان بیرونی، عمر خیام و خواجه نصیرالدین طوسی در آثار خود از وی یاد کرده‌اند. در ۳۴۸ق در رصدِ ابوالفضل هروی، در ری، حضور داشت. در دستگاه رکن‌الدوله دیلمی مقام و منزلت داشت و از حمایت وزیر او، ابن عمید، برخوردار بود. به گفتۀ خیام در جبر و مقابله، وی معادلۀ درجۀ‌ سوم x^۳ + a = cx^۲ را که ماهانی آن را ممتنع انگاشته و حل نکرده بود، با مقاطع مخروطی حل کرد. از آثارش: رسالة فی انشاء المثلثات القائمةالزوایا المنطقة الاضلاع؛ تفسیر صدر المقالة العاشرة من کتاب اقلیدس؛ اصلاح کتاب المخروطات؛ تفسیر المجسطی؛ زیج‌الصفائح؛ سِرّالعالمین/کتاب‌العالمین؛ المدخل الکبیر الی علم‌النجوم.