کامپتون، آرتور (۱۸۹۲ـ۱۹۶۲)
| آرْتور کامْپْتون Arthur Compton | |
|---|---|
| زادروز |
اوهایو 1892م |
| درگذشت | 1962م |
| ملیت | امریکایی |
| تحصیلات و محل تحصیل | دانشگاه پرینستون |
| شغل و تخصص اصلی | فیزیک‌دان |
| گروه مقاله | فیزیک و مکانیک |
| جوایز و افتخارات | دریافت جایزۀ نوبل فیزیک (1927) |
کامْپْتون، آرْتور (۱۸۹۲ـ۱۹۶۲)(Compton, Arthur)
فیزیک‌دان امریکایی. در ۱۹۲۳، دریافت طول موج پرتوهای ایکسی که پس از برخورد با الکترون‌هاي عناصری سبک، مثل کربن، پراکنده می‌شوند، افزایش می‌یابد. او این دریافت غیرمنتظره را بدان معنی دانست که پرتوهای ایکس هم خاصیت موج‌گونه دارند و هم خاصیت ذره‌گونه. این پدیده را بعدها اثر کامپتون[۱] نامیدند. به‌سبب بررسی انتقال انرژی از تابش الکترومغناطیسی[۲] به ذره، جایزۀ نوبل فیزیک ۱۹۲۷ را دریافت کرد. این جایزه مشترکاً به او و فیزیک‌دان اسکاتلندی، چارلز ویلسون[۳]، تعلق گرفت. کامپتون در زمینۀ ساخت بمب اتمی نیز سهم مهمی داشت. رفتار پرتو ایکس، که پیش از این فقط بهصورت موج درنظر گرفته می‌شد، با این فرض به‌خوبی توجیه می‌شود که بهصورت ذرات تابش الکترومغناطیسی یا فوتون است. این امر را کامپتون درنظر گرفته بود. این تعبیر برای مکانیک کوانتومی فواید زیادی دربرداشت. آزمایش‌های صورت‌گرفته با اتاقک ابر[۴]، که در آن عکس‌برداری از برخورد بین پرتوهای ایکس و الکترون‌ها بررسی می‌شود، ادعای فوتونی‌بودن پرتو ایکس را تأیید کرده است. کامپتون در ووستر[۵]، اوهایو[۶] زاده شد. در دانشگاه پرینستون[۷] درس خواند و از ۱۹۱۹ تا ۱۹۲۰، در دانشگاه کیمبریج بریتانیا با متخصص فیزیک هسته‌ای، ارنست رادرفورد[۸]، کار کرد. دورۀ فعالیت دانشگاهی‌اش را در ایالات متحدۀ امریکا، از ۱۹۲۰ تا ۱۹۲۳، و از ۱۹۴۵ تا ۱۹۶۱ در دانشگاه واشینگتن سنت لوئیس، و از ۱۹۲۳ تا ۱۹۴۵ در دانشگاه شیکاگو سپری کرد. از ۱۹۴۵ تا ۱۹۵۴ رئیس دانشگاه واشینگتن، در سنت لوئیسِ، میسوری بود و تا ۱۹۶۱ در آن‌جا ماند. او برای تعیین این‌که پرتوهای کیهانی بهصورت ذره‌اند یا تابش الکترومغناطیسی، با اتاقک‌های یونش، شدت تطبیقی پرتوهای کیهانی را در عرض‌های مختلف جغرافیایی اندازه‌گیری کرد. در ۱۹۳۸، با جمع‌آوری و تنظیم نتایج اندازه‌گیری‌ها نشان داد که پرتوهای کیهانی[۹] براثر میدان مغناطیسی زمین در مسیرهایی خمیده، منحرف می‌شوند. به این‌ترتیب، ثابت شد که دست‌کم بخشی از این پرتوها ذرات باردارند. طی جنگ جهانی دوم، دانشگاه شیکاگو مرکز اصلی پروژۀ منهتن[۱۰] و تلاش‌های مرتبط با ساخت نخستین بمب اتمی، و کامپتون نیز از ۱۹۴۲ به بعد، یکی از پیش‌گامان این طرح بود. او روش‌های مربوط به جداسازی پلوتونیوم شکافت‌پذیر را سازماندهی کرد و در زمینۀ تولید واکنش هسته‌ای زنجیره‌ای خودنگه‌دار همکار فیزیک‌دان ایتالیایی، انریکو فرمی[۱۱]، بود.