سرف ها، آزادی
(تغییرمسیر از آزادی سرف ها)
سِرف‌ها، آزادی
سازوکار تزار اَلکساندر دوم[۱] برای آزادی همۀ سرف‌های روسیه (یک‌سوم کلّ جمعیت) در ۱۸۶۱ که نظام ارباب و رعیتی لغو شد و دهقانان در ازای پرداخت پول از مالکان زمین گرفتند. دولت این پول را به مالکان پرداخت و در ۴۹ قسط سالانه از دهقانان پس گرفت. قانون تصریح می‌کرد که تا زمان شروع بازپرداخت، یک دوره تعهد موقت وجود دارد که طی آن دهقانان مالک زمین‌اند، اما در ازای پول یا کار بهای آن را می‌پردازند. در بعضی از مناطق این مرحلۀ ابتدایی حدود بیست سال طول کشید. در بسیاری از مناطق دهقانان مجبور شدند قیمتی بیشتر از ارزش زمین بپردازند و در سایر نقاط قطعه زمین‌های کوچکی نصیبشان شد. مالکیت زمین‌های دهقانان از سوی میر[۲]، یا کمون روستا، کنترل می‌شد. نارضایتی دهقانان از نحوۀ توزیع مجدد زمین‌ها سرانجام به انقلاب روسیه کمک کرد.