هرتزشپرونگ، آینار (۱۸۷۳ـ۱۹۶۷)
هِرْتْزشْپرونگ، آینار (۱۸۷۳ـ۱۹۶۷)(Hertzsprung, Ejnar)
اخترشناس و فیزیک‌دان دانمارکی. مفهوم قدر مطلق[۱] (درخشندگی[۲]) ستاره را وضع کرد، و ارتباط بین قدر مطلق و دمای ستاره را شرح داد، و نتیجه‌گیری‌هایش را به‌صورت نموداری نشان داد که به نمودار هرتزشپرونگ ـ راسل[۳] معروف شد. این نمودار به مرجع معیار تبدیل شده است. دلبستگی‌های اخترشناسی او بسیار گسترده بود، اما رصدهایش بیشتر در زمینۀ ستاره‌های متغیر[۴]، ستاره‌های دوگانه[۵]، و خوشه‌های ستاره‌ای[۶] صورت می‌گرفت. در فردریکسبرگ[۷] زاده شد، در پلی‌تکنیک فردریکسبرگ[۸] در رشتۀ مهندسی شیمی درس خواند، و در ۱۹۰۲ به اخترشناسی علاقه‌مند شد. بعد از چندسال کار در روسیه، نورشیمی[۹] آموخت. در ابتدا در رصدخانۀ کپنهاگ دانمارک، و سپس در رصدخانه‌های گوتینگن[۱۰] و پوتسدام[۱۱] مشغول به‌کار شد. در ۱۹۱۹، استاد اخترشناسی لیدن[۱۲] هلند و دستیار سرپرست رصدخانۀ لیدن شد و در ۱۹۳۵، به سرپرستی آن‌جا رسید. در ۱۹۴۵ بازنشسته شد و به دانمارک بازگشت، اما تا ۱۹۶۶ از پژوهش‌های اخترشناسی دست نکشید. در ۱۹۰۵، معیاری از قدرستاره‌ای[۱۳] را برای اندازه‌گیری‌های علمی به دست داد و این «قدرِ مطلق» را به‌صورت درخشندگی ستاره‌ای در فاصلۀ دَه پارسکی[۱۴] (۳۲.۶ سال نوری[۱۵]) تعریف کرد. همچنین، رابطۀ بین قدر مطلق و رنگ ردۀ طیفی[۱۶] یا دمای ستاره را شرح داد و در ۱۹۰۶، آن را به‌صورت نمودار درآورد. اما هرتزشپرونگ این نمودار را که اخترشناس امریکایی، هنری راسل[۱۷]، نیز در ۱۹۱۳ مستقلاً به‌دست‌آورده بود، منتشر نکرد. در ۱۹۲۲، فهرست‌نامه‌ای مشتمل بر هم‌ارزهای رنگی[۱۸] میانگین ۷۵۰ ستاره، با قدرهای بالاتر از ۵.۵ را منتشر ساخت.