غزالی، احمد ( ـ قزوین ۵۲۰ق)
غَزّالی، احمد ( ـ قزوین ۵۲۰ق)
زاهد، شاعر و عارف ایرانی، برادر کوچک امام محمد غزالی. مجالس وعظ و خطابه او به‌ویژه در بغداد اشتهار فراوان داشت. صاعد بن فارس لَبّانی این مواعظ را در ۲مجلد جمع‌آوری کرد که امروزه در دست نیست و تنها برگزیده‌ای از آن در کتاب المنتظم ابن جوزی باقی مانده است. احمد غزالی در آن با تأویلی عرفانی به دفاع از شیطان (التعصّب لابلیس) پرداخته و به آنچه در حلقه‌های صوفیانه از زمان حلاج به بعد محل بحث و گفت‌وگو بود و در عطار به اوج خود رسید، لحنی تازه بخشید. البته در عین حال می‌گوید چون شیطان مورد لعنت خدا قرار گرفته وظیفۀ ما لعن بر اوست. او بنیانگذار «عرفان عاشقانه» است و کتاب سوانح‌العُشاق او از مهم‌ترین آثار عرفانی در این حوزه است. عین‌القُضاة همدانی و سنایی غزنوی از شاگردان و پیروان او بودند. رسالةالطیر او ظاهراً منبع الهام منطق‌الطیر عطار است. احمد غزالی پس از کناره‌گیری برادرش محمد غزالی از تدریس در نظامیه بغداد، مدتی به نیابت از وی در آن‌جا تدریس می‌کرد و خلاصه‌ای از کتاب احیاء علوم الدین او را هم تحت عنوان لباب‌الاحیاء فراهم آورد که امروزه در دست نیست. وی به فارسی و عربی شعر می‌سرود. آرامگاه او در قزوین هنوز هم پابرجاست. تفسیر سورۀ یوسف؛ تازیانه سلوک یا رسالۀ عینیه؛ بحرالمحبة فی اسرارالموده از دیگر آثار اوست.