استونیایی، ادبیات

اِستونیایی، ادبیات (Estonian literature)

سنت غنی و غیرمکتوب شعر عامیانۀ استونیایی از قرن ۱۴م تا ۱۷ که به ظهور ادبیاتی نوشتاری در قرن ۱۹ انجامید و صبغه‌ای بسیار شاعرانه داشت. بن‌مایۀ حماسۀ ترکیبی کاله ویپُک (۱۸۵۷ـ۱۸۶۱)، اثر اف آر کرویتسوالت (۱۸۰۳ـ۱۸۸۲)، یک افسانۀ استونیایی بود. این حماسه، جنبش نوین و ملی‌گرای رمانتیک را الهام ‌بخشید؛ جنبشی که شاعرانی همچون لیدیا کویدولا (۱۸۴۳ـ۱۸۸۶) و آنا هاوا (۱۸۶۴ـ۱۹۵۷) چهره‌های سرشناس آن بودند. نوشته‌های واقع‌گرا همچون رمان‌های ادوارد ویلده (۱۸۶۵ـ۱۹۳۳) و آثار متأخر یوهان لِیو (۱۸۶۴ـ۱۹۱۳) در اواخر قرن ۱۹، جای خود را به نورمانتیسم «استونی جوان» داد که گوستاو سویتس (۱۸۸۳ـ۱۹۵۶)، شاعر و محقّق استونیایی، رهبری‌اش را برعهده داشت. از ۱۹۱۷ به‌بعد، نوشته‌های غناییِ نه‌چندان شکل‌گرای گروه «سیورو»، به‌ویژه آثار ماری اندر (۱۸۸۳ـ ) جای آن را گرفت، که آن هم در دهۀ ۱۹۳۰، جای خود را به مکتب زیبایی‌شناسی روشنفکرانۀ گروه «اربوجال» داد که بتی آلور (۱۹۰۶ـ ) از پیروان آن بود. از ۱۹۴۵ تا دهۀ ۱۹۶۰، سخت‌گیری‌های استالینیستی سبب شد تبعیدی‌هایی که عمدتاً در استکهلم بودند بر ادبیات استونیایی مسلط شوند. اما از آن زمان نوعی احیای ادبی در استونی پدید آمده ‌است که در رأس آن یان کراس (۱۹۲۰ـ )، رمان‌نویس تاریخی، قرار دارد که آثارش به زبان‌های متعدد ترجمه شده‌اند.

---