ریپورتر، اردشیرجی (۱۲۴۴ـ۱۳۱۱ش)
ریپُورْتِر، اردشیرجی (۱۲۴۴ـ۱۳۱۱ش) Reporter, Ardeshir
رجل سیاسی متنفذ ایران در دورۀ قاجار و پهلوی. فرزند ایدِلْجی بود و در خانواده‌ای زردشتی در هند به‌دنیا آمد. به دلیل اشتغال پدر و پدربزرگش به حرفۀ روزنامه‌نگاری، نام خانوادگی «ریپورْتِر» را برگزید. اردشیر در هند، به دلیل وابستگی پدر و پدربزرگش به دستگاه استعماری بریتانیا در همان دستگاه رشد کرد. او در نوجوانی برای تحصیل عازم انگلیس شد و با حمایت سرویس اطلاعاتی آن کشور تحصیلات دانشگاهی خود را در رشته‌های علوم و حقوق سیاسی و تاریخ شرق و تاریخ باستان به پایان رسانید و عالی‌ترین آموزش‌های اطلاعاتی را فرا گرفت و در ۱۸۹۳م به بمبئی بازگشت. چند ماه بعد، نایب‌السلطنه انگلیسی هندوستان وی را با سه مأموریت مشخص راهی ایران کرد: مستشار سیاسی سفارت انگلیس در تهران؛ رسیدگی به امور زردشتیان ایران و رهایی آنان از قید ظلم و ستم؛ و انتقال اطلاعات سیاسی ایران به نایب‌السلطنه و حکومت هندوستان. اردشیر در مدت اقامت ۴۰ساله‌اش در ایران، فعالیت پنهان و بسیار مؤثری در تأسیس و کارگردانی نخستین شبکه‌های اینتلیجنس سرویس و فراماسونری در تاریخ معاصر ایران داشت. همچنین مشاور مورد اعتماد عالی‌ترین مقامات سیاسی و اطلاعاتی انگلستان و از گردانندگان اصلی حوادث دوران مشروطه و انقلاب گیلان، نهضت جنگل و صعود رضاخان به سریر قدرت بود. اردشیر می‌کوشید با بهره‌گیری از موقعیت ممتاز خود، ارتباطات وسیعی با رجال و بزرگان کشور برقرار کند و آنان را به خدمت دستگاه دیپلماسی انگلستان درآورد. او علاوه بر استقرار سلطنت پهلوی، شبکه‌ای از عوامل دست‌نشاندۀ بریتانیا را تشکیل داد که جایگاه مستحکمی در رژیم پهلوی داشتند. وی خاطرات خود را، از به قدرت رساندن رضاخان و ترسیم سیاست‌های کلان وی، در ۱۳۱۰ش نگاشت که سند بسیار مهمی به‌شمار می‌رود.