شجرهالدر، ام خلیل ( ـ ۶۵۵ ق)
شَجَرَةالدُّر، اُمّ‌خَلیل ( ـ۶۵۵ق)
(ملقب به: عِصْمَة‌الدّین) سلطان و ملکۀ مصر. کنیز ملک صالح نجم‌الدین ایوب بود و پس از آن‌‌که فرزندی بزاد، به همسری او درآمد. چون ملک صالح از شام به مصر آمد و بر تخت سلطنت نشست، شجرة‌الدر به‌سبب تدبیر و اندیشه و کیاست، مورد توجه و اعتماد و مشورت همسرش قرار گرفت. کشته‌شدن ملک صالح در نبرد با صلیبی‌ها (۶۴۷ق) را پنهان ساخت و خود به کارها رسیدگی کرد تا آن‌‌که فرزندش، تورانشاه چهارم، را از حَصَن کیفا فراخواند و کارها را به او واگذارد و از مردم برای او بیعت گرفت، سپس مرگ ایوب را آشکار ساخت، اما پس از ۷۰ روز، تورانشاه دستور قتل او را صادر کرد و خود امور سلطنت را در اختیار گرفت و خطبه و سکه به نامش خواندند و زدند. اما درنتیجۀ پافشاری خلیفۀ عباسی، المستنصر بالله، خود را مخلوع کرد و زمام کارها را به‌دست سپهسالار و همسر خود، عزالدین ایبک، سپرد. مدت فرمانروایی او ۸۰ روز بود. آثار خیریه بسیاری بنا کرد که مهم‌ترین آن‌ها مسجدی در جنب بارگاه سیده سکینه است که خود در همان مسجد به خاک سپرده شد.