بتی، انریکو (۱۸۲۳ـ۱۸۹۲)
بِتی، اِنریکو (۱۸۲۳ـ۱۸۹۲)(Betti, Enrico)
| انریکو بتی Enrico Betti | |
|---|---|
| زادروز |
توسکان ۱۸۲۳ م |
| درگذشت | ۱۸۹۲ م |
| ملیت | ایتالیایی |
| تحصیلات و محل تحصیل | تحصیل علوم فیزیکی و ریاضی |
| شغل و تخصص اصلی | ریاضی دان |
| گروه مقاله | ریاضیات |
ریاضی‌دان ایتالیایی. برای نخستین‌بار نظریۀ معادلات[۱] را که اورایست گالوا[۲]، ریاضی‌دان فرانسوی، صورت‌بندی کرده بود، کاملاً شرح و بسط داد. با این کار، گذار از جبر کلاسیک به جبر مجرد تا حدودی ممکن شد. بتی در نزدیکی پیتسویا[۳]، واقع در توسکان[۴]، زاده شد و در پیزا[۵] به تحصیل علوم فیزیکی و ریاضی پرداخت و در آن‌جا، در ۱۸۵۶، به استادی رسید. بتی در جریان نخستین جنگ‌های استقلال ایتالیا علیه اتریش جنگید و در ۱۸۶۲، به عضویت مجلس جدید ایتالیا انتخاب شد. در ۱۸۷۴، در مقام معاون وزیر آموزش وارد دولت شد و از ۱۸۸۴ به بعد، به خدمت در سنا پرداخت. مهم‌ترین کارهای او در زمینۀ جبر و نظریۀ معادلات بود. در مقاله‌هایی که در ۱۸۵۲ و ۱۸۵۵ انتشار داد، اثبات‌هایی برای بیشتر قضایای مهم گالوا عرضه کرد. در این زمینه، او برای نخستین‌بار توابع تامِ[۶] یک متغیّر مختلط[۷] را به عوامل ابتدایی آن‌ها تجزیه کرد. همچنین، نظریۀ توابع بیضوی[۸] را پروراند. در ۱۸۶۳، بتی به فیزیکِ ریاضی[۹] روی آورد. در ۱۸۷۸، قانون تقابل[۱۰] در نظریۀ کشسانی[۱۱]را به‌دست داد که به قضیۀ بتی[۱۲] معروف شد. در همین زمینه، در ۱۸۷۱، ضمن پژوهش دربارۀ تحلیل جا (بعدها به توپولوژی[۱۳] معروف شد) در اَبَرفضا[۱۴]، به نتایج ارزشمندی دربارۀ عددهایی دست یافت که مشخص‌کنندۀ نوعی واریته[۱۵] (چند گانگی)اند. این اعداد بعدها به اعداد بتی[۱۶] معروف شدند.