ایدئالیسم استعلایی

نظریۀ کانت که طبق آن مکان و زمان اموری متعلق به جهان خارج نیستند، بلکه شروط ذهنی شهود یا ادراک حسی از واقعیت‌اند و صورت‌های پیشین حسیّت نامیده می‌شوند. فاهمه نیز با اطلاق مفاهیم پیشین خود به مواد حسی امکان شناخت ‌آن‌ها را فراهم می‌کند. در فلسفۀ پدیدار‌شناختی هوسرل نیز این اصطلاح به‌کار رفته است: آگاهی خام و ساده‌لوحانه و بداهت وجود خارجی طبیعت و متعلقات آن باید بین‌الهلالین یا در معرض نادیده‌گرفتن قرار گیرد تا ماهیت یا ذات آن‌ها در آگاهی انسان کشف شود و این آگاهی به‌کمک آن‌ها جهان خارجی را معنا ‌بخشد. ایدئالیسم استعلایی کانت و هوسرل با تفاوت‌های خاص خود به نقد شروط ذهنی امکان اندیشیدن و شناخت می‌پردازد.