بوتو، بی نظیر (۱۹۵۳ـ۲۰۰۸)
بوتو، بی‌نَظیر (۱۹۵۳ـ۲۰۰۸)
بانوی سیاستمدار پاکستانی، رهبر حزب مردم پاکستان و اولین زنی که در جهان اسلام دوبار از ۱۹۸۸ تا ۱۹۹۰ و از ۱۹۹۳ تا ۱۹۹۶ به مقام نخست‌وزیری رسید. در هر دو دورۀ نخست‌وزیری به اتهام دست‌داشتن در فساد از کار برکنار شد. در ۱۹۹۹، در شرایطی که در تبعیدی خودخواسته در لندن به‌سر می‌برد، به همراه همسرش در مورد اتهام فساد مجرم شناخته و به پنج سال زندان محکوم شد، اما در آوریل ۲۰۰۱ دیوان عالی پاکستان حکم صادره را مردود دانست و دستور تجدید محاکمه را صادر کرد. او دختر خانواده‌ای ثروتمند و فئودال بود و از مادری ایرانی زاده شد. در هاروارد و آکسفورد تحصیل کرد. در ۱۹۷۷، به پاکستان بازگشت ولی پس از آن‌که ژنرال ضیاءالحق پدر او، ذوالفقار علی بوتو نخست‌وزیر وقت، را برکنار کرد و خود قدرت را به‌دست گرفت، تحت بازداشت خانگی قرار گرفت. پدرش در ۱۹۷۷ اعدام شد. او پس از آزادی به انگلستان بازگشت و به اتفاق مادرش، نصرت، رهبری حزب مردم پاکستان را که پدر و برادرانش پایه‌گذاری کرده و مخالف دولت بود، به‌دست گرفت. بوتو، با برچیده‌شدن حکومت نظامی، در آوریل ۱۹۸۶ به پاکستان بازگشت و در نوامبر ۱۹۸۸ در مقام نخستین زن، رهبریِ دولتی مسلمان را برعهده گرفت. در اوت ۱۹۹۰، با فرمان رئیس‌جمهور و به اتهام فساد و سوء استفاده از قدرت برکنار شد، اما در ۱۹۹۳، در‌پی مبارزۀ قدرتی که میان غلام اسحاق‌خان، رئیس‌جمهور وقت، و نوازشریف، نخست‌وزیر، درگرفت، به قدرت بازگشت و در نوامبر ۱۹۹۶، با همان اتهام‌ها از کار برکنار شد. در نوامبر ۲۰۰۰، حامیان بوتو با پشتیبانان دشمن پیشین او، نواز شریف، و پانزده حزب کوچک دیگر متحد شدند و اتحاد برای اعادۀ مردم‌سالاری را با هدف پایان‌دادن هرچه سریع‌تر به حکومت نظامیان در پاکستان تشکیل دادند. بوتو در نخستین سال نخست‌وزیری توانست توازن شکننده‌ای با دستگاه نظامی برقرار کند، مناسبات پاکستان را با هند بهبود دهد، و در ۱۹۸۹ کشور خود را به جرگۀ کشورهای مشترک‌المنافع بازگرداند. در دومین دورۀ نخست‌وزیری، با ارتش مصالحه و در عین تلاش برای پیشبرد اصلاحات اجتماعی از بودجۀ نظامی کلانی حمایت کرد، اما افزون بر اتهامات جدیدی که در مورد فساد حکومتش به او زده شد، به‌سبب مهارنکردن خشونت‌های قومی و مذهبی با انتقادات شدید احزاب مخالف روبه‌رو شد و حزب مردم پاکستان در انتخابات سراسری فوریۀ ۱۹۹۷ شکست سختی خورد. در همین سال همسرش به اتهام قتل برادر بی‌نظیر، به نام مرتضی، به زندان افتاد و دولت وقت توانست حساب‌هایی چهارگانه در بانک سوئیس را که متعلق به اعضای خانوادۀ بی‌نظیر بوتو بود و گفته می‌شد سپردۀ آن‌ها از ۵۰میلیون دلار هم بیشتر است، مسدود کند. در اوت ۱۹۹۸، یک قاضی سوئیسی خواهان محکومیت بوتو به اتهام پول‌شویی شد. در ۲۰۰۸ برای شرکت در انتخابات و رهبری حزب مردم به پاکستان بازگشت و پس از اندک‌مدتی در جمع تظاهرات طرفداران خود ترور شد.