کارمان، تیودور فون (۱۸۸۱ـ۱۹۶۳)
کارْمان، تِئودور فون (۱۸۸۱ـ۱۹۶۳)(Kármán, Theodore von)
متخصص امریکایی آیرودینامیک، زادۀ مـجارستان. براثر مساعی او، امریکا در تحقیقات موشکی جایگاه نـخـست را کـسـب کــرد. در احداث یکی از مراکز تحقیقاتی مهم، آزمایشگاه پیش‌رانش جت[۱] در پاسادنا[۲]، واقع در کالیفرنیا، نقش داشت. در بوداپست زاده شد و در آن‌جا درس خواند. در ۱۹۰۸ به فرانسه رفت و در آن‌جا هواپیمای اولیه را دید و تصمیم گرفت به کار مهندسی هوانوردی بپردازد. از ۱۹۱۳ تا ۱۹۳۰، جز در جنگ جهانی اول که تحقیقات هوانوردی را در ارتش اتریش ـ مجارستان[۳] سرپرستی می‌کرد، انستیتو اَخن[۴] آلمان را به مرکزی پژوهشی با اعتبار جهانی تبدیل کرد. از ۱۹۲۸، در انستیتو اَخن و آزمایشگاه هوانوردی گوگنهایم[۵]، وابسته به انستیتو تکنولوژی کالیفرنیا[۶]ی امریکا، کار می‌کرد. حین بررسی جریان سیالات در اطراف یک استوانه کشف کرد که دنبالۀ جریان به دو ردیف گردابۀ یک‌درمیان تقسیم می‌شود. این پدیده را خیابان گردابه‌ای کارمان[۷] یا گردابه‌های کارمان[۸] می‌نامند که سبب ارتعاشات مخرب می‌شود. در ۱۹۴۰، پل معلق تاکوما نروز[۹]، براثر این پدیده خراب شد. همچنین، کارمان موجبات اجرای نخستین برنامۀ تحقیق و توسعۀ موشک‌های دوربرد را فراهم آورد و در زمینۀ لایۀ مرزی[۱۰] و آثار تراکم‌پذیری[۱۱]، پرواز با سرعت مافوق صوت[۱۲]، طراحی ملخ[۱۳]، هلیکوپتر[۱۴] و گلایدر[۱۵] نیز کار کرد.
- ↑ Jet Propulsion Laboratory
- ↑ Pasadena
- ↑ Austro-Hungarian army
- ↑ Aachen Institute
- ↑ Guggenheim Aeronautical Laboratory
- ↑ California Institute of Technology
- ↑ Kármán vortex street
- ↑ Kármáh vortices
- ↑ Tacoma Narrows
- ↑ boundary layer
- ↑ compressibity effect
- ↑ Supersonic flight
- ↑ Propeller design
- ↑ helicopter
- ↑ glider