خارک، جزیره
خارک، جزیره
جزیرۀ نسبتاً کوچکی در خلیج فارس با مساحت ۲۰.۵ کیلومتر مربع. در ۵۸کیلومتری شمال غربی بندر بوشهر و ۴۱کیلومتری جنوب غربی بندر گناوه قرار دارد. طول این جزیره ۷.۶ کیلومتر، عرض متوسط آن حدود سه کیلومتر و ارتفاع بلندترین نقطۀ آن ۵۲ متر است. این جزیره مرجانی است و پوسته‌ای از خاک، با ضخامت دو تا هفت متر، سراسر آن را پوشانده است. رشته‌قنات‌هایی که در این جزیره، حتی در دل سنگ‌ها، حفر شده‌اند، نشانۀ آبادانیِ آن در گذشته بوده که امروزه اثری از آن‌ها باقی نمانده است. جزیرۀ خارک در ۳هزار سال پیش جزو قلمرو دولت عیلام بود. در دورۀ اسلامی جزو اردشیرخوره یا از توابع گناوه بود و در آب‌های ساحلی آن مروارید صید می‌شد. در قرن ۱۶، پرتغالی‌ها آن را تصرف و یک نمایندگی بازرگانی در آن دایر کردند. در ۱۰۹۵ق هلندی‌ها خارک را از تصرف پرتغالی‌ها خارج کردند. در ۱۱۷۹ق میرمُهَنّای عرب هلندی‌ها را از این جزیره بیرون راند و در ۱۱۸۳ق، نیز کریم‌خان زند آن را از میرمهنا گرفت. در جنگ هرات، خارک به‌تصرف انگلیسی‌ها درآمد. آنان این جزیره را تا ۱۲۵۷ق در اختیار داشتند و سرانجام پس از یک‌بار دیگر تصرف، در ۱۲۷۴ق آن را، به‌کلی، تخلیه و به دولت ایران واگذار کردند. آثار تاریخی این جزیره عبارت‌اند از دو مقبرۀ خرسنگی، که به‌حدود ۱۰۰پ‌م تعلق دارد؛ آثاری از معبد پوسیدون، که در قرن ۴م ویران و آتشکده‌ای بر فراز آن ساخته و بعدها به مسجد تبدل شد؛ بقایای صومعۀ نستوری، و بقعۀ میرمحمد که ظاهراً به محمد حنفیه فرزند حضرت علی (ع) منسوب است. جزیرۀ خارک تأسیسات بسیار مهم و وسیعی برای بارگیری مواد نفتی دارد که زیر نظر شرکت ملی نفت ایران و با تابعیت اداری استان بوشهر است.