کوشک، خیابان
کوشْک، خیابان
حد فاصل خیابان‌های سعدی و فردوسی در تهران. خیابانی قدیمی است و با یک انحنا به خیابان منوچهری می‌پیوندد. اشراف و رجالی چون حسن پیرنیا (مشیرالدوله)، نیرالملک، هدایت قلی‌خان اعتضاد‌الملک، پدر صادق هدایت، حاج حسین امین‌الضرب، عدل‌الملک دادگر، ارباب جمشید، ارباب کیخسرو، و شاهرخ زرتشتی در آن‌جا باغ و عمارت داشتند. صادق هدایت در خانۀ پدری در این خیابان به‌دنیا آمد. این خیابان در نقشۀ سال ۱۳۰۹ق از تهران، نامی نداشت و در دورۀ رضاشاه پهلوی به‌دلیل یکی از بناهای مجلل و رفیع و کاخ‌مانند آن، خیابان کوشک نام گرفت. به‌سبب وجود خانۀ هدایت قلی‌خان هدایت در آن، خیابان هدایت نیز نامیده می‌شد. بسیاری از آن خانه‌ها به‌شکل اصلی یا با تغییراتی هنوز باقی‌اند، ازجمله خانۀ پیرنیا، نبش کوچۀ مهنا، خانۀ هدایت قلی‌خان اعتضاد‌الملک که به مهد‌کودک صادقیه متعلق به دانشگاه علوم پزشکی تهران تبدیل شده است، و خانه امین‌الضرب در انتهای خیابان ارباب جمشید، که ادارۀ مرکزی شرکت سیمان تهران است. در جنب ادارۀ مرکزی سیمان، خانۀ هوشنگ ابتهاج (ه. ا. سایه) بود که تا مهاجرتش به آلمان در آن‌جا زندگی می‌کرد. چند دستگاه از باغ‌ها و عمارت‌های ارباب جمشید نیز در این خیابان باقی است. اتحادیۀ صنف خیاطان تهران و ساختمان شرکت‌های حمل‌ونقل در خیابان ارباب جمشید که کوشک را به منوچهری می‌رساند، احتمالاً بازمانده‌های خانه‌های ارباب جمشید است. در کوچه‌ای به نام کلوب (خسرو زمانی کنونی) بین خیابان‌های کوشک و فردوسی، زمانی کلوب انگلیسی‌ها قرار داشت که هنوز آثاری از ساختمان آن باقی است. اولین کارخانۀ آبجوسازی تهران در خیابان کوشک تأسیس شد. سفارت دانمارک در تقاطع کوشک و لاله‌زار واقع بود که اکنون خانۀ سفیر این کشور است. دو هتل قدیمی به نام‌های فردوسی، در کوچۀ بهداشت، و کاروان در خیابان کوشک قرار دارند. در دهۀ ۱۳۲۰ش، انجمن یا اتحادیۀ خبرنگاران در خیابان ارباب کیخسرو مابین کوشک و منوچهری تشکیل شد که احتمالاً کوچۀ خبرنگاران امروزی است. خیابان کوشک، کوچه‌های تنگ تودرتو دارد که بیشتر آن‌ها حد فاصل کوشک و منوچهری هستند، ازجمله کوچه دکتر آقاجان و کوچۀ همسایه‌ها.