هندوایرانی، زبان های

هِندوایرانی، زبان‌های

گروهی زبانی شامل شرقی‌ترین شاخۀ خانوادۀ زبان‌های هندواروپایی. این گروه معمولاً به دو دستۀ هندواروپایی (هندی) و ایرانی تقسیم می‌شود. هندواروپایی بیشتر در هندوستان، پاکستان، بنگلادش، سری‌لانکا، نپال و نواحی هیمالیا، و ایرانی در ایران، پاکستان، افغانستان، تاجیکستان، و برخی از مناطق قفقاز، آناتولی و عراق و آسیای میانه تکلّم می‌شود. هندوآریایی و ایرانی قرابت دستوری و واژگانی فراوان دارند و مجموعاً شاخه‌ای از خانوادۀ زبان‌های هندواروپایی را تشکیل می‌دهند. خاستگاه این گروه احتمالاً در شمال افغانستان و در آسیای میانۀ کنونی (ترکستان سابق) بوده است. ایرانیان از این مناطق به جنوب و هندوآریاییان به مشرق مهاجرت کردند و زبان‌های خود را در نواحی جدید رواج دادند. علت این انشقاق، که احتمالاً در حدود هزارۀ دوم پیش از میلاد اتفاق افتاد، دانسته نیست. متون مقدس بودایی، جِینی و هندو به زبان‌های هندوآریایی و متون دینی زردشتی و مانوی به زبان‌های ایرانی نوشته شده‌اند. وداها (ح ۱۵۰۰ـ۱۲۰۰پ‌م) به سانسکریت کهن است، و اوستا قدیم‌ترین متن به زبان‌های ایرانی است. هر دو دسته از این گروه زبانی سه مرحلۀ قدیم، میانه و جدید را طی کرده‌اند. زبان‌های مردۀ سُغدی، سکایی، ختنی، خوارزمی، بلخی و اوستی قدیم و زبان‌های موجود پشتو و کردی از شاخه‌های زبانی دستۀ زبان‌های ایرانی‌اند.