کمال الدین، سید عیسی (حله ۱۲۸۶ـ بغداد ۱۳۷۳ق)
کمال‌الدّین، سید عیسی (حلّه ۱۲۸۶ـ بغداد ۱۳۷۳ق)
از علمای اصلاح‌طلب و استعمارستیز عراق. تحصیلاتش را نزد پدر و برادر و بعضی استادان حوزۀ نجف گذراند. در ۱۳۲۳ق برای ارشاد مردم ابتدا به امیرنشین‌های خلیج فارس و سپس اهواز سفر کرد و به‌تدریج به مقام و منزلت بزرگی رسید. در حملۀ انگلیس به عراق در ۱۳۳۲ق وی به آماده‌کردن نیرو، برانگیختن عشایر، جمع‌کردن وجوه و تهیۀ تجهیزات جنگی پرداخت و رشادت‌های فراوانی از خود نشان داد. پس از تجهیز قوای انگلیس، او با مجاهدانش به بهبهان و سپس اصفهان رفت. هنگام حملۀ قوای روس به ایران او در اصفهان بود، لذا از احمدشاه قاجار و رئیس‌الوزرا خواست تا این هجوم را متوقف کنند اما با خدعۀ رئیس‌الوزرا، وی ناچار به بهبهان بازگشت و در آن‌جا اسیر شد. سید عیسی در زمان انقلاب عراق (۱۳۳۸ق) در زندان کویت بود اما از همان‌جا با هدایت مردم، ادوات جنگی تهیه و به عراق ارسال می‌کرد. پس از آزادی به عراق بازگشت و از پیشگامان عرصه‌های دینی و اصلاحی بود. بعد از مدتی به اهواز بازگشت و به‌عنوان عالمی بزرگ هدایت‌گر مردم شد. رضاشاه پهلوی با متهم‌کردن وی، او را به بروجرد تبعید کرد که با وساطت آیت‌الله اصفهانی، به نجف بازگشت. از وی تألیفات و تصنیفاتی برجای مانده که رساله فی احوال آل کمال‌الدین دربارۀ خاندان اوست.